توسعه و مدیریت روستایی از اهمیت ویژه ای در کشورهای در حال توسعه، به مانند ایران، برخوردار است. دهیاران به عنوان مسئول دهیاری ها و چهره جدید مدیریت روستایی در ایران، نقش بسیار مهمی در توسعه و مدیریت روستاهای کشور ایفا می کنند. با توجه به گستردگی شهرستان تالش (واقع در استان گیلان) و تعداد روستاهای آن در مقیاس استانی و تنوع روستاها در محدوده های ساحلی، جلگه ای، کوهپایه ای و کوهستانی از لحاظ ساختار اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی از یک سو و نقش مدیریت روستایی که از ابتدای دهه 80 در روستاهای واجد شرایط در قالب دهیاری های تمام وقت و نیمه وقت راه اندازی گردیده از سوی دیگر، مطالعه و بررسی نقش دهیاران در ساختار اجتماعی و فرهنگی روستاها از حیث فراهم سازی زمینه توسعه روستاها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در تحقیق حاضر سعی بر این است که نقش و جایگاه دهیاران در توسعه اجتماعی و فرهنگی روستاهای شهرستان تالش مورد مطالعه قرار گیرد. در این تحقیق، تأثیر مجموعه ای از متغیرها (از قبیل میزان آگاهی از وظایف، نوع همکاری، میزان تحصیلات و میزان سابقه مدیریت روستایی) با استفاده از چارچوب تئوریکی و بر پایه مدل طراحی شده، بر روی میزان فعالیت دهیاران در زمینه توسعه اجتماعی و فرهنگی روستاها مورد مطالعه قرار می گیرد.روش بکار گرفته شده در این تحقیق، روش پیمایشی می باشد.از دهیاران شهرستان تالش، 76 نفر دهیار، بر اساس نمونه گیری طبقه ای و با استفاده از پرسشنامه، مورد بررسی قرار گرفته اند. داده ها وارد نرم افزار spss گردید و سپس مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که برخلاف پیش بینی های اولیه، متغیرهای نوع همکاری و سابقه مدیریت روستایی که در ابتدا تصور می شد باید نقش مهمی را در تبیین میزان فعالیت دهیاران داشته باشند، رابطه ای با آن ندارند. در صورتی که متغیرهای میزان تحصیلات و آگاهی از وظایف، رابطه مثبتی با متغیر میزان فعالیت دارند. در تحلیل رگرسیون چند متغیره خطی، پس از وارد کردن این دو متغیر به روش گام به گام به مدل رگرسیونی، در نهایت، تنها متغیر میزان تحصیلات در مدل باقی ماند که 8 درصد از میزان فعالیت دهیاران در زمینه توسعه اجتماعی و فرهنگی روستاها را تبیین می کند. همچنین نتایج نشان می دهد میزان برخورداری روستاهای شهرستان تالش از امکانات اجتماعی و فرهنگی در سطح پایینی می باشد و بسیاری از آنها فاقد اکثر این امکانات هستند. لذا این روستاها به لحاظ توسعه اجتماعی و فرهنگی، در وضعیت مناسبی به سر نمی برند. در ادامه، نتایج احتمالی این موضوعات به بحث گذاشته شده و پیشنهاداتی نیز برای تحقیقات آتی ارائه شده است.