چکیده: در این تحقیق بر اساس مطالعات کتابخانه ای و به شیوه توصیفی - تحلیلی سعی شده است تا به صورت نسبتا مبسوط به بررسی ملل تابعه ایران در دوره ساسانی، پرداخته شود. بدین منظور، ابتدا حکومت کوشانیان که در مرز های شرقی ایران قرار داشت و همزمان با حکومت ساسانیان دچار ضعف شده بود، مورد بررسی قرار گرفته است، پس از کوشانیان، دولت ارمنستان که شاخه ای از خاندان اشکانی در آن سرزمین حکومت می کرد، مورد توجه قرار گرفته است. از دیگر ملل تابعه ساسانی که پس از ارمنستان، مورد مداقّه قرار گرفته است، دولت عربی حیره می باشد؛ دولتی که از ابتدای شکل گیری حکومت ساسانی، تحت تابعیّت این دولت بوده و روابط بسیار نزدیکی با ساسانیان داشته است و در نبردهای ایران با روم، کمک شایانی به ساسانیان می رسانده است. دیگر دولت عربی که از ملل تابعه ساسانی بوده و به عنوان آخرین دولت تابعه در این پژوهش، بررسی شده است، دولت یمن می باشد؛ دولتی که در جریان رقابت ساسانیان با امپراتوری روم و به واسطه کمک خواهی یکی از بزرگان یمن، تحت تابعیت ساسانیان قرار گرفته و تا ظهور اسلام نیز زیر نظر این حکومت قرار داشت. البته، لازم به ذکر است که برای دستیابی به یک دید نسبتا کامل و همه جانبه، قبل از بررسی هر یک از این ملل تابعه، به موقعیت جغرافیایی و پیشینه تاریخی آنها نیز، هرچند به صورت مختصر و اجمالی، توجه شده است. کلید واژه: ملل تابعه، ساسانیان، ارمنستان، کوشانیان، حیره، یمن