عبدارضا قیصری عنایت الله شریف پور
خاطره نویسی از انواع ادبی پر کاربرد در ادبیات دفاع مقدس بوده و حجم عمده ای از آن را به خود اختصاص داده است. بهره گیری از شوخ طبعی و شاخه-های مختلف آن در ادبیات دفاع مقدس، ضمن ایفای نقش در کیفیت اثر بخشی آثار، نمایان گر وجود فضایی خاص بر فرهنگ جبهه و اسارت می باشد. در پژوهش حاضر، خاطره و جایگاه ادبی آن مطرح شده و ضمن معرفی ادبیات شوخ طبعانه، دسته بندی های آن شامل طنز، هجو، هزل و فکاهه مطرح بررسی گردیده است. ساختار طنز و انواع روش های طنز آفرینی در خاطرات دفاع مقدس و اسارت واکاوی شده و با ارائه ی نمونه های مناسب، کارکردها و دستمایه های طنز در خاطره نوشته های دفاع مقدس مورد دسته بندی و تحلیل قرار گرفته است. در ادامه با ارائه نمونه های مختلفی از خاطرات شوخ طبعانه، معلوم شده که این آثار با اهداف و کارکردهای متعددی مانند ارتقای روحیه ی رزمندگان و انتقاد از برخی مسائل، ایجاد و نقل شده و مضامین مختلف و متفاوتی را دستمایه ی طنز آفرینی قرار داده اند. مضامینی مانند نیازهای اولیه ی زندگی در جبهه، تدارکات، اختلاف زبان، اعزام، اخلاق و اعتقادات، خانواده و .... نظر به فراوانی و همچنین تنوع دستمایه های طنز اسارت، خاطرات مربوط به این دوران به صورت مستقل طرح و بحث شده و مضامین و دستمایه هایی همچون نحوه ی اسارت، بازجویی، شکنجه اختلاف زبان، جنگ تبلیغاتی، صلیب سرخ و ... از این دسته هستند. کلید واژگان:
