نام پژوهشگر: زهرا ناطقی
زهرا ناطقی اصغر ضرابی
در جهان امروز ، با افزایش نرخ جمعیت شهر نشین، و در پی آن افزایش مشکلات شهروندان ، غور و تفحص در باب شهر و مسائل مربوط به آن از جمله مسائل مهم می باشد. امروزه شهرهای سراسر دنیا ،هر کدام به شیوه و سبک خاصی ایجاد و بهره برداری شده اند و شمار زیادی از جمعیت کره زمین را در خود جای داده اند. با توجه به تأثیری که محیط بر انسان و تمامی شئونات زندگی وی دارد، نمی توان نقش فضای شهری را در مشی و منش انسان ها نادیده گرفت و از آن غافل شد. بلکه به عکس ، می باید با عزمی راسخ در پی رقم زدن دنیایی سراسر آرامش و قرار برای ساکنان آن بود. این آرزوی دیرین را بشر ، با عنوان آرمان شهر در ذهن خود جای داد و هر نظریه پردازی به قدر وسعش از آن سخن راند. ابعاد و ویژگی هایی برایش متصور شد و آن را آرزو کرد ، لیکن نتوانست آن را آن چنان که باید و شاید به منصه ظهور برساند. از بین نظریات مختلف ، آرمان شهر اسلامی با دیگر نظریات راجع به آرمان شهر، تفاوتی اساسی دارد. آن هم این که ، آن نه تنها برای ما آرزو و شاید بتوان گفت یک نیاز است، بلکه مهم تر از همه وعده تحقق آن به ما داده شده است. اسلام ،طبق اقوال مختلف ،دینی شهری و آیینی مدنی است. شهر را مهم می داند ، به آن دلیل که مدنیت است که انسان را به کمال می رساند. به همین جهت محال است کمال را برای انسان خواستار باشد ولی زمینه اش را برایش فراهم نکند ، یا می توان گفت او را به سرچشمه اش راه ننماید. دین اسلام با وضع قوانین اصیل و دقیق ، چگونگی راه یابی به سعادت را به بشر نمایانده است، و در صورت عمل به دستوراتش ، تحقق شهری آرمانی بر مبنای اسلام را وعده داده است . بله؛ آرمان شهر اسلامی ، با ویژگی هایی واقعی ، قابل اجرا و عملی ، همراه با راهبر و راه برای مسلمانان معرفی شده است. هدف ما نیز در این رساله توجهی هر چند سطحی و اندک به موضوع شهر در اسلام یا همان شهر اسلامی است ، که دریابیم آیا تحقق شهر اسلامی با جهانی شدن منافاتی دارد یا خیر؛ هم چنین تفحصی مختصر در قوانین شهری معاصر و تطبیق آن با قوانین شهری اسلامی می باشد . روش پژوهش توصیفی – تحلیلی می باشد. شیوه گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی – کتابخانه ای می باشد ؛ و بحث و تحقیق پیرامون شناخت ویژگی های شهر اسلامی است. نتایج به دست آمده از این پژوهش ، به ما نشان می دهد که قوانین مدنی و حتی جزا و قوانین شهرداری کنونی، مستخرج از فقه اسلامی است و در صورت اجرای صحیح و بدون تبصره های پنهانی ، می توان از آن ها در راستای تحقق شهری امن از لحاظ اجرای قوانین ، بهره برد. دیگر این که ، یکی از اهداف ما از این نوشتار این است که بفهمیم آیا جهانی شدن با تحقق آرمان شهر تناقضی دارد یا خیر. باید گفت ، جهانی شدن از دید ما به دو تعبیر کاملاً متفاوت تقسیم می شود. یکی جهانی شدن مدرن یا به تعبیری جهانی شدن غربی و دیگری ، ایجاد جامعه جهانی مهدوی که به اعتقاد شیعه ، به طور قطع محقق خواهد شد. پر گویاست که تحقق و وجود شهر اسلامی با جامعه مهدوی نه تنها تناقضی ندارد؛ بلکه از ملزومات آن است. اما مقصود ما در این جا جهانی شدن مدرن می باشد.که با ویژگی های بر شمرده شده در فصل مربوطه ، ملاحظه می شود که در حال حاضر جهان با وضعیت کنونی و سرعت آن در گذر به سوی جهانی شدن ، ابداً به سوی تحقق شهر اسلامی سوق نمی یابد. اگر بخواهیم نتایج موجود را به صورت خلاصه بیاوریم ، می توان به موارد زیر اشاره کرد: - صفات و ویژگی های شهر اسلامی، خواسته قلبی نه تنها مردم مسلمان ، بلکه همه مردم جهان است؛ چون دین اسلام بر اساس فطرت انسان هاست. - جهان ، امروزه با سرعت به سمت جهانی شدن با ویژگی هایی که در فصول آینده خواهد آمد ، پیش می رود؛ و در این بین آن چه مورد بی توجهی قرار می گیرد ، ایجاد شهر ها بر اساس صفات اسلامی است. - امروزه با تلقی جهانی شدن به عنوان امری همه گیر و گریز ناپذیر ، شهر ها رنگ و بوی اسلامی خود را از دست داده اند . - وجود یا ایجاد شهر اسلامی ، هیچ تناقضی با فرآیند جهانی شدن ندارد. - حقوق و قوانین شهری مورد استفاده امروز ، ریشه در فقه اسلامی دارد. واژه های کلیدی: شهر، شهر اسلامی، آرمان شهر، آرمان شهر اسلامی، اسلام، حقوق ، حقوق شهری، جهانی شدن.