3-1. نوع پژوهش این پژوهش یک مطالعه ی طولی (آینده نگر) است. 3-2 . جامعه ی پژوهش جامعه آماری، تمامی زنان باردار بودند که به درمانگاههای پره ناتال بیمارستانهای دولتی شهر تهران مراجعه کردند. 3-3 . واحد پژوهش واحد پژوهش عبارتست از زنان 35-18 ساله مراجعه کننده به درمانگاه پره ناتال بیمارستانهای دولتی شهر تهران که شرایط ورود به پژوهش را دارا بودند. 3-4 . روش نمونه گیری بصورت نمونه گیری چند مرحله ای multi stage sampling بوده که در مراحل مختلف از نمونه گیری تصادفی ساده و همچنین نمونه گبری سیستماتیک استفاده شده است . این مراحل عبارتند از : مرحله اول: انتخاب هدفمند بیمارستانهای آموزشی وابسته به دانشگاههای تهران شامل: - دانشگاه علوم پزشکی تهران(و همچنین دانشگاه سابق علوم پزشکی ایران): 26 بیمارستان - دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی: 23 بیمارستان - دانشگاه آزاد اسلامی: 3 بیمارستان - دانشگاه شاهد: 2 بیمارستان - دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا...: 3 بیمارستان - مرحله دوم: شناسایی مراکز درمانگاهی پره ناتال در بیمارستانهای فوق و کد گذاری سیستمیک آنها. - دانشگاه علوم پزشکی تهران: 7 درمانگاه پره ناتال - دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی: 4 درمانگاه پره ناتال - دانشگاه آزاد اسلامی: 2 درمانگاه پره ناتال - دانشگاه شاهد: 2 درمانگاه پره ناتال - دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا...: 2 درمانگاه پره ناتال مرحله سوم: بر اساس متوسط پذیرش روزانه مراجعین درمانگاههای پره ناتال، تعداد مراکز پره ناتال از هر دانشگاه به ترتیب زیر مشخص شد: - دانشگاه علوم پزشکی تهران: 3 درمانگاه - دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی: 2 درمانگاه - دانشگاه آزاد اسلامی: 1 درمانگاه - دانشگاه شاهد: 2 درمانگاه - دانشگاه علوم پزشکی بقیه ا...: 2 درمانگاه درمانگاههای پره ناتال هر دانشگاه بصورت تصادفی مشخص گردید بدین صورت که درمانگاه با قرعه کشی مشخص شده و بصورت سیستماتیک با اضافه کردن عدد 1 و در صورت عدم همکاری هر درمانگاه بیمارستانی، درمانگاه پره ناتال بعدی انتخاب شد. مرحله چهارم: در هر درمانگاه پره ناتال، طبق معیارهای ورود در مطالعه مادران باردار وارد مطالعه شدند. 3-5 . حجم نمونه برای محاسبه ی حجم نمونه طبق نظر مشاور محترم آمار از فرمول زیر استفاده گردید : شیوع زایمان طولانی در مطالعه پایلوت:? شیوع زایمان طولانی در متون :0? در مطالعه پایلوت که بر روی 100زن باردار انجام شده بود 30 نفر لیبر طولانی داشتند. 3-6 . مشخصات واحد پژوهش 3-5-1 : معیارهای ورود به مطالعه 1ـ سن مادران بین 18 تا 35 سال 2ـ سن بارداری کم تر یا مساوی 20 هفته 3ـ مادران با زایمان کمتر یا مساوی2 4ـ بارداری تک قلو 5ـ مادران غیر سیگاری 6ـ عدم مصرف الکل و مواد مخدر 7-تابعیت ایرانی 8- عدم سزارین تکراری 3-7. ابزارهای مورد استفاده پرسشنامه دموگرافیک و بارداری، پرسشنامه ffq، اندازه گیری سرمی عناصر. 3-8 . شرح ابزار کار پرسشنامه ی ffq (food frequency questionnaire): تعریف ffq : روش ارزیابی در مطالعات مربوط به مسائل تغذیه ای است که داده های جمع آوری شده مربوط به فرکانس میزان دریافت موتد غذایی مصرف شده در یک دوره زمانی خاص می باشد. به طور مثال سهم مصرف ماده غذایی در یک ماه گذشته[57]. این پرسشنامه بعنوان مهمترین ابزار ارزیابی رژیم غذایی می باشد که در مطالعات بزرگ اپیدمیولوژیک مورد استفاده قرار می گیرد. پرسشنامه حاضر در این مطالعه نسخه ایرانی و شامل 60 آیتم می باشد که در مادران زیر 20 هفته در مورد هر یک از مواد غذایی مصرف شده طی یک ماه اخیر پرسیده می شود، میزان مصرف را در نهایت بصورت گرم در روز گزارش شد و بعد از وارد کردن در نرم افزار n4 به درشت و ریز مغذی ها تقسیم می شود[60]. پرسشنامه دموگرافیک و بارداری : این پرسشنامه اطلاعاتی در مورد خصوصیات فردی شامل سن، میزان تحصیلات، محل زندگی، سن ازدواج، مصرف سیگار و نیز اطلاعاتی در مورد باروری شامل روش تنظیم خانواده، پاریته، سن حاملگی، سابقه عوارض بارداری، وزن نوزاد، وزن قبل از بارداری و روند وزن گیری در طی بارداری وضعیت سلامتی فرد، تاریخچه بیماری های مزمن یا ایجاد شده در بارداری قبلی، نوع داروی خاصی یا مکمل پره ناتال که مصرف می کند، می باشد. 3-9. روش کار پژوهشگر پس از کسب معرفی نامه از دانشگاه تربیت مدرس و ارائه ی آن به بیمارستانهای مربوطه آغاز بکار نمود. در هر مرکز با مراجعه به درمانگاه پره ناتال نمونه گیری شروع شد.پس از اینکه مسجل می گردید هر واحد پژوهش معیارهای ورود به مطالعه را دارا می باشد ابتدا موضوع و روش کار به بیانی ساده شرح داده می شد و در صورت تمایل، فرد پس از تکمیل رضایت نامه ی آگاهانه وارد مطالعه می شد. شماره تماس و آدرس ایمیل پژوهشگر به هریک از واحدهای پژوهشی داده شد تا درصورت داشتن هرگونه سوال آنرا با پژوهشگر در میان بگذارند. در اولین مراجعه برای هریک از واحدهای پژوهشی فرم پرسشنامه ی اطلاعات دموگرافیک تکمیل گردیده و در فاصله ی سن بارداری20-14 هفتگی نمونه ی خون ناشتا توسط آزمایشگاه بیمارستان از آنها گرفته شد. میزان خون گرفته شده از مادران واجد شرایط 5/1 میلی لیتر خون وریدی بود که بوسیله ی سرنگ پلاستیکی یکبار مصرف تهیه شده و به درون لوله های آزمایش منتقل و پس از سانتریفیوژ سرم حاصله فریز شد.در همین بازه ی زمانی پرسشنامه ی ffq نیز برای هریک از واحدهای پژوهشی تکمیل گردید.در فواصل ماهانه نمونه ها از بیمارستان به دانشگاه منتقل و در دمای 18- درجه نگهداری شد و اندازه گیری عناصر روی و آهن برای همه نمونه ها انجام گرفت.که در ذیل روش کار مربوط به اندازه گیری هریک از عناصر به اختصار ذکر می شود. 3-9-1. اندازه گیری آهن • روش کار از طریق اتوآنالیزر و با استفاده از کیت آزمایشگاهی از شرکت پارس آزمون • اساس آزمایش • آماده سازی محلول ها برای انجام این آزمایش 5 میلی لیتر از معرف r2 را با 20 سی سی از معرف r1 مخلوط می کنیم. r1 : acetate buffer,thiourea r2 : ascorbic acid,ferene,thiourea • آماده سازی نمونه ها برای آماده سازی نمونه ها جهت انجام آزمایش 5/0 سی سی از سرم را با استفاده از سمپلر با 1 سی سی از آب مقطر مخلوط می کنیم و عدد بدست آمده را در 3 ضرب می کنیم. 3-9-2. اندازه گیری روی روش کار: جذب اتمی اسپکتروفتومتریک اساس آزمایش: اسپکتروفتومتری یک روش تجزیه دستگاهی است که در آن تابش الکترومغناطیسی در ناحیه مرئی و ماورا بنفش جذب ماده می شود، و از روی شدت جذب مقدار ماده تعیین می شود. این دستگاه برای آنالیز غلظت عناصر موجود در محلول ها مانند مس، وانادیوم، روی و ... مورد استفاده قرار می گیرد. مبنای اندازه گیری عناصر عبور پرتو نور از محلول و جذب آن توسط محلول و اندازه گیری شدت پرتو پس از جذب می باشد، که مطابق قانون بیر-لامبر متناسب با غلظت است. برای آنالیز عناصر ابتدا محلول های مورد نظر رقیق شده و به هر محلول وابسته به عنصر مورد نظر معرف خاصی اضافه می شود. اضافه شدن این معرف ها باعث تشکیل کمپلکس های رنگی در محلول می شود که شدت رنگ ایجاد شده با غلظت عنصر در محلول متناسب است. این دستگاه دارای یک لامپ تنگستن یا سدیم است که پرتو تولیدی توسط این لامپ ها به نمون? موجود در ظرف مخصوص نمونه گیر تابیده می شود که با اندازه گیری شدت پرتو عبوری از ظرف میزان جذب و در نتیجه غلظت عنصر مورد نظر معلوم می شود. نمودار زیر رابطه ی جذب و غلظت روی جذبی توسط دستگاه را نشان می دهد: abs: میزان جذب پرتو عبوری از محلول توسط دستگاه con: میزان غلظت ماده ی مورد نظر در محلول آماده سازی نمونه ها: نمونه ها باید به نسبت 1به 4 رقیق شوند.بدین منظور2/0سی سی از سرم را با استفاده از سمپلر با 8/0 سی سی از آب مقطر مخلوط می کنیم و عدد بدست آمده را در 500 ضرب می کنیم. 3-9-3. سطح طبیعی سرمی روی و آهن در سه ماهه دوم بارداری روی : 80-51 میکرو گرم بر دسی لیتر آهن: 178-44 میکرو گرم بر دسی لیتر[61]. 3-10 :روش تجزیه و تحلیل داده ها داده های مربوط به پرسشنامه تغذیه پس از تکمیل و وارد کردن در نرم افزار n4 در نهایت تجزیه و تحلیل و پردازش اطلاعات در نرم افزار spss15انجام شد، تجزیه و تحلیل اطلاعات پرسشنامه دموگرافیک و باروری، رسم جداول و نمودارها با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی انجام می شود و با استفاده از نرم افزار spss 18 تجزیه و تحلیل آماری صورت می گیرد. 3-11. محدودیت های پژوهش باتوجه به اینکه لازمه ی انجام این پژوهش تهیه نمونه ی خون در فاصله ی زمانی خاصی از دوران باداری بود لذا برخی از واحدهای پژوهش با رسیدن به این سن بارداری از انجام آزمایش امتناع می کردند و برخی دیگر بعلت عدم مراجعه در زمان مقرر از مطالعه خارج می گردیدند. از سوی دیگر عدم همکاری برخی مراکز منجر به کند شدن روند نمونه گیری شد. 3-12. ملاحظات اخلاقی - کسب مجوز از کمیته ی اخلاق پزشکی دانشکده ی علوم پزشکی دانشگاه تربیت مدرس - کسب معرفی نامه از معاونت محترم پژوهشی دانشکده ی علوم پزشکی دانشگاه تربیت مدرس جهت ارائه به بیمارستان های مربوطه - توضیح اهداف و روش کار به مسئولین محترم بیمارستان ها - توضیح اهداف و روش کار به هریک از واحدهای پژوهش - جلب رضایت کامل کلیه ی واحدهای پژوهشی و اطمینان از اینکه در صورت تمایل می توانند از پژوهش خارج شوند. - اخذ رضایت نامه ی کتبی از کلیه ی واحدهای پژوهشی - اطمینان به واحدهای پژوهشی در مورد محرمانه بودن اطلاعات جمع آوری شده - پاسخ به سوالات واحدهای پژوهشی در زمینه مسائل بارداری و زایمان - رعایت امانتداری در کلیه ی مراحل پژوهش