نام پژوهشگر: جعفر موسی وند

تعیین کاربری بهینه در راستای کاهش مخاطره محیطی زلزله محدوده مطالعاتی منطقه یک تهران
پایان نامه دانشگاه تربیت معلم - تهران - دانشکده جغرافیا 1390
  جعفر موسی وند   محمد سلیمانی

برنامه ریزی کاربری زمین مجموعه فعالیتی است که محیط انسانی را مطابق خواسته ها و نیازهای جامعه شهری سامان می بخشد و این مقوله هسته اصلی برنامه ریزی شهری را تشکیل می دهد. همچنین کاربری بهینه زمین یکی از سیاست های موثر در کاهش آسیب پذیری مناطق شهری در برابر مخاطره زلزله است. در این ارتباط رعایت اصول برنامه ریزی شهری و کاربری بهینه زمین از جمله منطقه بندی، رعایت سرانه کاربری ها، تراکم جمعیتی و ساختمانی، ضوابط و مقررات توسعه و تفکیک زمین، تأمین فضاهای مناسب، شبکه ارتباطی در طرح های شهری می تواند پیامدهای ناشی از این مخاطره را کاهش دهد. در این میان منطقه یک شهرداری تهران به دلیل پر مخاطره بودن، نزدیکی به گسل، کمبود فضاهای باز، عدم رعایت استاندارد های لازم در اکثریت سازه ها، جمعیت زیاد، عدم رعایت سرانه کاربری ها، ناسازگاری کاربری ها و تراکم بالای ساختمانی به عنوان محدوده مورد مطالعه انتخاب شده است. روش پژوهش اکتشافی ـ کاربردی بوده که داده ها و اطلاعات مورد نیاز به روش اسنادی و میدانی در ارتباط با عوامل تأثیرگذار در افزایش آسیب پذیری منطقه یک جمع آوری گردیده است. این عوامل به صورت لایه های gis تهیه و در محیط برنامه arc map با استفاده از منطق فازی، مدل ahp و روش آماری ارزش گذاری شده است. لایه های اطلاعاتی شامل گسل های اصلی و فرعی، تراکم جمعیت، کیفت کالبدی ساختمان ها، نوع کاربری زمین، شبکه های ارتباطی و غیره است. بر اساس این مدل میزان آسیب پذیری منطقه در دو طیف آسیب پذیر ( آسیب پذیری حداکثر و آسیب پذیری متوسط) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد که به علت عدم رعایت اصول برنامه ریزی شهری و کاربری زمین، مکان گزینی نادرست و ناسازگاری کاربری های شهری در محدوده خطر زلزله، بیش از 12 درصد از منطقه مورد مطالعه در طیف کاملاً آسیب پذیر قرار گرفته است. همچنین در تقسیمات محله ای، نتایج به این صورت است که 13 محله در حریم گسل و ده محله فاقد تأسیسات امدادی و کاهش خطر است. به نوعی دیگر نیز می توان گفت که محله نیاوران و امامزاده قاسم، دارآباد و محمودیه و اوین به ترتیب، محله هایی هستند که بیشترین آسیب پذیری را دارند.