شهرستان جغتای یکی از شهرستان های غربی استان خراسان رضوی است که با مساحت 1685کیلومتر مربع و جمعیتی بالغ بر 46462نفر، وجود آثار تاریخی و مذهبی ، شخصیت های مذهبی و فرهنگی تا کنون توانمندیهای جغرافیای تاریخی آن موردبررسی قرار نگرفته است?هدف از انجام این پژوهش شناساندن آثار تاریخی و ویژگیهای جغراقیایی جغتای است.روش مطالعه در این تحقیق استفاده از کتب تاریخی ،گزارشات، و روش میدانی بوده است. نتایج تحقیق حاضر نشان دهنده آن است که این شهرستان در قدمت تاریخی خود مراحل مختلفی را پشت سر گذاشته است و نشان دهنده توجه گذشتگان وپادشاهان به این منطقه بوده است این شهرستان در زمان حمله مغول مورد تاخت و تاز آنها قرار گرفته که خرابیهای زیادی به بار آورده است در دوران قاجاریه و پهلوی دوران رکود وپس رفت را داشته و به علت اختلاف میان حاکمان محلی با پادشاهان قاجار و اخذ مالیات های سنگین موجب عقب ماندگی دو چندان این منطقه گردیده است. احداث و عبور راه آهن سراسری در عصر پهلوی فصل جدیدی از رونق و پیشرفت برای این منطقه به ارمغان آورده به طوریکه در حال حاضر این شهرستان با دارا بودن قدمت تاریخی از دوره کیانیان،هخامنشیان تا زمان حاضرو وجود مشاهیری همچون خاندان جوینی،ابو موسی ابراهیم آزادواری،سید حسن غزنوی،هلالی جغتایی، وامیر علیشیر نوایی،و وجود آثار تاریخی و مذهبی همجون مسجد قارزی،آرامگاه سید حسن غزنوی و مسجد خسرو شیر، و بقعه علی بن احمد در خداشاه و.......آب و هوای مناسب ،منابع آب فراوان ،دشت حاصلخیز ،عبور راه آهن سراسری تهران – مشهد و تبدیل شدن این بخش به شهرستان در سالهای اخیر موجب اهمیت و توجه به جغرافیای تاریخی این شهرستان گردیده است . کلید واژه به زبان انگلیسی : artefactsofgiojhatai- historical geography – joghataitown - azadvar کلید واژه به زبان فارسی : جغرافیای تاریخی- شهرستان جغتای- آزادوار- ابنیه تاریخی جغتای