در این پژوهش که با هدف کلی بررسی جایگاه مفاهیم مربوط به حقوق بشر در آثار و اندیشه ی سعدی شکل گرفته است، تلاش شده با انطباق نظریه های این مصلح بشری با اعلامیه ی جهانی حقوق بشر، ابعاد و زوایای تازه‏ای از اندیشه های سعدی را بررسی کرد. در ضرورت و اهمیت بحث اینکه،سعدی چهره ای جهانی است و جایگاه وی در میان جامعه شناسان، سیاستمداران و حتی مردم عادی جایگاهی والا و ستودنی است. او مبشر صلح و دوستی و همّ و غمش از بین بردن خشونت ها و سوء تفاهم ها از اذهان و نفوس جامعه ی بشری است. از جمله علل انجام این پژوهش،توجه اندیشمندان حوزه های دیگر برای استفاده از این ادب و فرهنگ در خصوص تبیین نظریات علمی و نیز تطبیق مضامین بکر و ناب این فرهنگ با دستاوردهای علمی و حقوقی و معرفی بزرگان ادب پارسی به عنوان الگوهایی برای ارائه‏ی تفکرات انسان دوستانه و همنوع گرایانه به جهانیان در عصر حاضر بوده است. با این دیدگاه مهم ترین فرضیات این پژوهش ، موارد ذیل بوده است: -بین مفاهیم و گزاره های حقوق بشر سعدی و مفاهیم و گزاره های حقوق بشر در اعلامیه ی جهانی همگرایی وجود دارد. -سعدی به مولفه های حقوق بشر برای تمام طبقات اجتماعی توجه کرده است. -بیشترین توجه سعدی در میان مولفه های حقوق انسان، به کرامت آزادی و نوع دوستی بوده است. برای سنجه‏ی این فرضیه ها در قالب روش توصیفی- تحلیلی ابتدا جامعه ی آماری (اعلامیه ی جهانی حقوق بشر و کلیات سعدی) مشخص شد و سپس به سطح بندی اعلامیه ی مذکور و تعیین واژگان کلیدی هر ماده اقدام شد و در ادامه ،حکایات و ابیاتی که در آثار سعدی با این سطوح و واژگان همخوانی داشت استخراج و در قالب پنج جدول تنظیم و با استفاده از تحلیل محتوا و تحلیل گفتمان تبیین و نقد شد. پس از مقایسه ی تمام گزاره ها، همگرایی و همسویی آنها مشخص گردید و مورد تائید قرار گرفت که با توجه به این امر، در نهایت پیشنهادهایی در هشت بند ارائه گردیده است که در کلیت آنها این مسئله که: «اندیشه های بزرگان ادب پارسی به منظور تبیین علمی و نظریه پردازی از حوزه های علوم انسانی و تربیتی باز خوانی گردد» مورد توجه قرار گرفته است. واژه های کلیدی: سعدی، حقوق بشر، انسان معاصر، سعدی پژوهی