نام پژوهشگر: محمد مهدی قلیان
محمد مهدی قلیان ابراهیم عزیزی
اختراع، محصول یا فرآیندی است که راه نوینی را جهت انجام کاری و یا راه حل فنی جدیدی را برای حل مشکلی ارائه می نماید. اختراعی قابل ثبت است که جدید، حاوی گام ابتکاری و عملاً قابل استفاده باشد. ثبت اختراع امتیازی است که به ابداع کنندگان آثار نو وجدید که ازدیدگاه اقتصادی حائز اهمیت است اهدا می شود. این اهدا توسط موسسه خاصی صورت می گیرد و هر نوع بهره برداری مالی و اقتصادی از ابداع تا مدت زمان خاصی در اختیار مبتکر قرار داده و حق مالکیت آن را از دیگران سلب می نماید. حق اختراع طبق نظریه علمای حقوق امامیه، نه حق عینی است و نه حق دینی، بلکه حق معنوی است. همچنین جزو اموال منقول طبقه بندی می شود. برخی ازفقهای بنام حقوق معنوی را حقی شرعی تلقی نکرده وبالطبع رعایت حرمت آن را نیز لازم نشمرده اند؛ چراکه معتقدند ملازمه ای بین مالکیت حقوق فکری ومعنوی نزد عرف ومشروعیت شان نزد شارع وجود ندارد. پس از ثبت اختراع، حقوق انحصاری به صاحب اختراع برای منع دیگران از بهره برداری غیرمجاز، اعطا می گردد. معمولاً این حقوق انحصاری شامل حقوق مادی و معنوی است. حقوق مادی آن شامل اقدامات: حق ساخت، حق واردات، حق فروش، حق انتقال و واگذاری، انتقال اختراع از طریق ارث و... می باشد. حقوق معنوی و اخلاقی آن شامل حق انتساب می باشد. نقض حقوق انحصاری صاحبان اختراع نیز اشکال متفاوتی دارد که شامل: تولید و ساخت غیر مجاز، فروش غیر مجاز و واردات غیر مجاز می باشد. ضمانت اجرای نقض این حقوق نیز شامل ضمانت اجرای مدنی و کیفری در مقررات و قوانین داخلی و هم بین المللی می باشد.