زمان در طول تاریخ ادبی جهان، همواره مورد توجه نویسندگان قرار گرفته است. چه بسیارند نویسندگان مکتب رومانتیسم که همیشه از گذر زمان در رنج بوده اند و آثار ادبی خود را بر پایه این مهم بنا کرده اند. در میان همه نویسندگانی که به زمان توجه خاصی نشان داده اند مارسل پروست، نویسنده قرن بیستم فرانسه، حساسیت بیشتری از خود نشان داده است و مضمون زمان در زندگی شخصی این نویسنده شهیر نقش حیاتی تری دارد. بدیهی است وی انعکاس این مسئله را در آثارش به وضوح گنجانده است. در جستجوی زمان از دست رفته، اثر جاویدان پروست، زمان را تنها مخرب دنیا و زندگی انسانها معرفی می کند. پیر شدن انسان، از بین رفتن خانه ای که در آن زندگی کرده و مرگش، همه و همه زاییده گذر زمان است. به نظر پروست زمان واقعی ترکیبی ست از حال و گذشته و نقش گذشته و خاطرات گرانقدرش در شکل گیری تصویر کنونی انسان از حال را نباید فراموش کرد. او به سیر خطی زمان اعتقادی ندارد؛ زمان همیشه در حال سیر به گذشته است و زمان حال هرگز به تنهایی معنا ندارد. برای پروست گذشته نمی میرد و خاطرات، گذشته را در ذهن بشر احیا می کنند. ولیکن همه خاطرات ارادی نیستند و به اختیار به ذهن خطور نمی کنند بلکه خاطراتی نیز غیر ارادی اند و ناخودآگاه به ذهن می رسند و تأثیر گذارتر هم هستند. موضوع این تحقیق، همین خاطرات ناخود آگاه هستند، خاطراتی که با حواس پنجگانه در ارتباطند و به واسطه آنها زنده می شوند. این تحقیق در سه فصل به بررسی خاطرات ناخودآگاه و جای پای آنها در دو جلد اول و آخر در جستجوی زمان از دست رفته می پردازد. در بخش اول تعاریف این خاطرات با جزئیات کامل برای درک بهتر بخشهای بعدی طرح شده اند. فصل دوم نقش این خاطرات را در اثر پروست مورد بررسی قرار می دهد و در فصل سوم فراموشی و نقش به سزای آن در به یاد آوری خاطرات و در زندگی و اثر مارسل پروست مورد بحث قرار می گیرند. امید است مطالعه این کار دانشگاهی مختصر، راه را برای مطالعات و کنجکاوی های بیشتری در مورد این نویسنده بزرگ هموار سازد.