چکیده بررسی اثر کادمیوم (cd) بر ساختار dnaی گندم (triticum aestivum l. )با استفاده از نشانگر(مارکر) rapd در سال های اخیر گیاهان مختلفی به عنوان بایواندیکاتورbioindicators)) یا شاخص های زیستی مورد استفاده قرار گرفته اند و چندین آزمایش برای ارزیابی اثرات ژنوتوکسی آلودگی های محیطی روی موجودات گیاهی انجام گردیده است. محققان از گیاهانی مانند آرابیدوپسیس (arabidopsis thaliana) و جو ((hordeum vulgar به عنوان شاخص زیستی استفاده کرده اند و توانسته اند تغییرات dnaی آنها را با استفاده از مارکرها شناسایی کنند. این تحقیق بر روی گندم به عنوان یک گیاه مهم که نیاز روزانه غذایی بشر را تامین و در سلامت انسان نقش ویژه ای را ایفا می کند انجام شد. هدف از این تحقیق بررسی اثر غلظت های مختلف عنصر کادمیوم بر مقدار پروتئین های قابل حل ریشه، بررسی برخی تغییرات رشدی و تغییرات احتمالی ایجاد شده در ساختار dnaی آن با استفاده از مارکر rapd بود. در این مطالعه گیاهچه های گندم به عنوان بایواندیکاتور یا شاخص زیستی برای تشخیص اثر ژنوتوکسی آلودگی های کادمیومی در محدوده غلظت های 120-0 ppm مورد استفاده قرار گرفته است. اثرات محدود کنندگی کادمیوم بر روی جوانه زنی، طول ریشه ها، ارتفاع گیاه و پروتئین های قابل حل ریشه با افزایش غلظت کادمیوم مشهود بود. تغییرات dna بدست آمده از ریشه ها با استفاده از مارکر rapd به صورت تغییر در تعداد باندهای حاصل از الکتروفورز، ظهور یا ناپدید شدن باندها در غلظت های به کار گرفته شده مشاهده گردید. در مطالعات پیشین بروز تنوع در باندهای dna در غلظت های بالای ppm30 گزارش شده بود، اما در مطالعه اخیر تنوع باندی ایجاد شده در غلظت ppm 5 نیز مشاهده شد. این مطالعه نشان داد که پایداری dna در برابر آلودگی های کادمیومی بالای ppm5 به طور قابل ملاحظه ای تحت تاثیر قرار می گیرد و این تغییرات را می توان با مارکر مولکولیrapd مشخص و ردیابی کرد. بنابراین تغییرات ناشی از اثرات کادمیوم بر روی dna می تواند تا حدودی از طریق این مارکر مشخص شود. همچنین اثر غلظت های 0 تا 20 ppm از کلراید کادمیوم برای بررسی اثر این فلز سنگین بر روی الگوی باندی پروتئین های ذخیره ای گندم (موثر در کیفیت نانوایی گندم) مورد آزمون قرار گرفت. نتیجه بررسی این بود که این عنصر نتوانست تغییری را در الگوی باندی پروتئین های ذخیره ای با وزن مولکولی بالا (گلوتنین) ایجاد کند اما تغییراتی در شدت باندهای پروتئین های ذخیره ای با وزن مولکولی کم دیده شد. کلمات کلیدی: بایواندیکانورها، ژنوتوکسی، کادمیوم، گندم، مارکر rapd