چکیده: پستانداران ظرفیت محدودی برای ترمیم بافت ها و اندام هایشان دارند. یکی از مکانیسم های موثر در ترمیم، تمایز زدایی است. تمایز زدایی شامل برگشت سلول کاملا تمایز یافته به یک مرحله کمتر تمایز یافته است. برنامه نویسی مجدد سلول های سوماتیک تمایز یافته به سلول های پر توان از جمله روش های نوید بخش در پزشکی ترمیمی به حساب می آید. چند سال پس از تولید سلول های بنیادی پر توان القایی (ipscs) توسط گروه یاماناکا در سال 2006، مشخص شد که برخی فاکتورهای رشد و یا ملکول های کوچک از جمله ویتامین c قادر به افزایش کارایی فرآیند باز برنامه نویسی می باشند. زجاجیه در پستانداران دارای حدود 98 تا 7/99% آب و شبکه ای از فیبریل های کلاژن، اسید هیالورونیک و موادی از جمله نمک ها، گلوکز، اسید آسکوربیک، پلی پپتید ها و پروتئین هایی مانند آلبومین، ترانسفرین و ایمنوگلوبولین g می باشد. در این تحقیق سلول های ntera2 به مدت سه روز با اسید رتینوئیک 5-10 مولار تیمار شده و به صورت نسبی تمایز یافتند سپس این سلول های تمایز یافته با 5/7% زجاجیه (رقیق شده در محیط کشت) به مدت سه روز تیمار شده و در ظروف کشت شش خانه ای کشت شده و پس از سه و نه روز، با لام نئوبار شمارش شدند. در مرحله بعد سلول های تمایز یافته با مقادیر مختلف زجاجیه برای شش روز تیمار شدند. چرخه سلولی با استفاده از pi) propidium iodide) و فلوسایتومتری آنالیز شده و در نهایت بیان آنتی ژن های سطحی شامل ssea1، ssea3 و tra-1-81 با فلوسایتومتری بررسی شد. نتایج نشان داد که تیمار با اسید رتینوئیک باعث کاهش تعداد سلول ها در مقایسه با سلول های ntera2 تیمار نشده گردید، در حالی که این تعداد پس از تیمار با زجاجیه تا حدودی جبران شد و افزایش یافت. در تست pi نیز افزایش در فاز s چرخه سلولی پس از تیمار با زجاجیه مشاهده شد. مقدار بیان آنتی ژن های سطحی ssea3 و tra-1-81 (نشانگرهای عدم تمایز) نیز در سلول های تمایز یافته کاهش یافت در حالی که پس از تیمار سلول های تمایز یافته با 15% زجاجیه، بیان این آنتی ژن ها به حالت مشابه در سلول های ntera2 برگشت. با توجه به نتایج به دست آمده می توان زجاجیه را به عنوان ترکیبی موثر در بهبود فرآیند تمایز زدایی و باز برنامه نویسی به شمار آورد. مطالعات بیشتر جهت تعیین مواد موثر در زجاجیه و تعیین مکانیسم عمل آن ها مورد نیاز می باشد. کلمات کلیدی: زجاجیه، ntera2، تکثیر، تمایز زدایی