نام پژوهشگر: زینت هاشم نیا
زینت هاشم نیا مینا شمخی
قرآن کریم تنها کتاب آسمانی است که از دستبرد تحریف مصون و محفوظ مانده است، ولی تحریف معنوی که همان تفسیر به رأی آیات است، همواره این متن مقدس را تهدید می کند. در طول تاریخ اسلام گروه های مختلف برای اثبات خط مشی خویش به آیات قرآن متوسل می شدند. ارائه ی تفاسیر مختلفی چون فلسفی، علمی، ادبی و مانند اینها ، همگی بسته به نوع قرائتی است که این مفسران از متن قرآن داشته اند. بحث های فلاسفه و متکلمان در مورد آیات صفات، ظهر و بطن قرآن، سخن گفتن خداوند با حضرت موسی(ع) و فرشتگان، مربوط به حوزه ی زبان دین است. امروزه تأمل در زبان قرآن با طرح مباحث نوپدید بیرونی ضرورتی مضاعف یافته است. در مورد زبان قرآن هم نظریات مختلفی چون زبان عرفی، زبان ترکیبی، زبان نمادین و زبان فنی ارائه شده است. بحث در مورد معناداری متون عهدین که در میان فلاسفه ی غرب مطرح شد به گزاره های قرآنی، نیز کشیده شده است. گزاره های قرآنی را نباید با معیار تجربی سنجید و به این ترتیب بسیاری از آنها را بیمعنا تلقی کرد. گزارههای قرآنی معنیدار هستند و نیازی نیست که در جهان خارج مصداق داشته باشند. زبان قرآن را نمی توان نمادین تلقی کرد؛ زیرا مهم ترین اشکال بر این نظریه ، شخصی کردن زبان قرآن است که این با هدایت گر بودن قرآن در تعارض است. از طرفی فنی دانستن این زبان نیز درست نیست. در لابه لای آیات مسائل علمی ذکر شده است، ولی قرآن کتاب علمی نیست که از اصطلاحات خاص استفاده کرده باشد. بلکه به همان زبان عرف عقلاست که همه مفهوم آن را می فهمند. نظریهی ترکیبی بودن زبان قرآن هم از آنجا که با این فرض برخی از عبارات آن را عوام در نمییابند، قابل رد است و منظور از لسان قوم، زبان کسانی است که پیامبر در میان آنها زندگی کرده و با آنان حشر و نشر داشته است. در نهایت زبان قرآن، همان زبان عرف عقلاست که در این زبان برای بیان بهتراز تمثیل، کنایه، مجاز و برهان استفاده می شود و در عین حال از تساهل و تسامح به دور است.