نام پژوهشگر: وحید خلیلی فرد
وحید خلیلی فرد کمال غانمی
هیدرو کربن های آروماتیک چند حلقه ای (pahs) گروهی از انواع ترکیبات آلی متشکل از اتم های کربن و هیدروژن هستند که دارای دو یا تعداد بیشتری حلقه های آروماتیک به هم چسبیده هستند. غلظت بسیار کم ترکیبات pahs در محیط و همچنین پیچیدگی بافت نمونه های حاوی آنها تعیین غلظت این ترکیبات را به کاری چالش برانگیز تبدیل کرده است. در برخی موارد، این مشکلات حتی با استفاده از تجهیزات پیشرفته مانند کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا یا کروماتوگرافی گازی نیز رفع نمی شوند، این مشکلات را می توان با توسعه روش های ترکیبی تجزیه ای که شامل یک مرحله پیش تغلیظ قبل از اندازه گیری نهایی مقادیر کم این ترکیبات توسط دستگاه های کروماتوگرافی می شود مرتفع نمود. در مطالعه حاضر یک روش استخراج فاز جامد با استفاده از ذرات گوگرد به عنوان جاذب به منظور پیش تغلیظ و اندازه گیری هیدرو کربن های آروماتیک چند حلقه ای در نمونه های آبی، به ویژه نمونه های زیست محیطی مانند آب دریا و پساب توسعه داده شده است. بر طبق اطلاعات در دسترس مطالعه حاضر اولین گزارش منتشر شده درباره استفاده از استخراج فاز جامد با استفاده از ذرات گوگرد به منظور پیش تغلیظ و تعیین ترکیبات pahs است. به منظور دستیابی به حداکثر کارایی روش تاثیر متغیر های مختلفی بر روی کارایی روش استخراج بررسی گردید و مقدار بهینه آنها تعیین شد. نتایج مناسبی با استفاده از غلظت 10% حجمی-حجمی متانول به عنوان اصلاحگر آلی به دست آمد. مقدار بهینه جاذب گوگرد که به منظور تعیین کمیت ده pahs به کار گرفته شد مقدار g 5/1 می باشد. از میا ن حلال های مختلفی که به منظور واجذبی آنالیت های بازداری شده از روی جاذب به کار برده شد بهترین نتایج به استفاده از ml 2 از حلال استونیتریل به دست آمد. مقادیر بهینه برای سرعت جریان عبور نمونه و سرعت جریان حلال شوینده به ترتیب برابر با ml min-110 و ml min-1 1 به دست آمد. حجم حد برای مطالعه حاضر مقدار ml 100 به دست آمد. مقدار شوری محلول نمونه و همچنین میزان ph آن تاثیر محسوسی بر روی کارایی تجزیه ای روش ارائه شده نداشت. جهت آنالیز نهایی pahs از دستگاه کروماتوکرافی مایع با کارایی بالا (hplc) مجهز به یک آشکار ساز فرا بنفش و ستون c18 با یک برنامه شویش گرادیانی استفاده گردید. تحت شرایط بهینه میزان حد تشخیص روش برای ده pahs در محدوده g l-1µ 048/0-007/0 به دست آمد. مقادیر انحراف استاندارد نسبی روش بر مبنای هشت بار تکرار اندازه گیری برای ده pahs در محدوده1/6 %-5/2 % قرار داشت. روش بهینه شده برای اندازه گیری ترکیبات pahs در نمونه های آب دریا، آب رودخانه و پساب به کار رفت. برطبق نتایج حاصل، از میان ده pahs مورد مطالعه هفت ترکیب در نمونه های آب دریا یافت شد که غلظت آنها در محدوده غلظتی µg l-161/0-17/0 قرار داشت. همچنین آنالیز نمونه های به دست آمده از رودخانه اروند حضور شش ترکیب pahs از میان ده آنالیت هدف را تایید نمود که غلظت آنها در محدوده µg l-1 09/1-11/0 قرار داشت. غلظت ده pahs مورد مطالعه در نمونه های پساب در محدوده µg l-1 8/21-7/7 قرار داشت. نتایج حاصل از روش افزایش استاندارد کارایی روش در استخراج و پیش تغلیظ ترکیبات pahs از نمونه های آبی زیست محیطی مانند آب دریا، رودخانه و همچنین نمونه پساب را تایید نمود.