نام پژوهشگر: حمیدرضا یوسف زاده فرد جهرمی
حمیدرضا یوسف زاده فرد جهرمی رامتین جولایی
از گذشته دور خرما یکی از محصولات مهم و استراتژیک کشور بوده است. تولید هر محصولی در کشور باید علاوه بر سودآوری برای تولیدکنندگان آن، برای کشور نیز دارای سودآوری باشد و به عبارت دیگر هزینه ای که در کشور صرف تولید یک محصول می شود باید کمتر از درآمد حاصل از صادرات یا هزینه مصروف برای واردات آن باشد که اگر چنین باشد کشور در کالای مذکور دارای سودآوری اجتماعی و مزیت نسبی است. با توجه به پتانسیل بالقوه و بالفعل کشور در تولید محصولات باغی، لزوم برنامه ریزی مناسب تولید و صادرات برای این محصولات بسیار ضروری به نظر می رسد و مطالعات مزیت نسبی و شاخصهای حمایتی به خوبی می تواند شرایط را برای برنامهریزی آینده در خصوص صادرات و حمایتها مشخص نماید. در این مطالعه از روش ماتریس تحلیل سیاستی (pam) و شاخصهای هزینه منابع داخلی (drc)، مزیت نسبی آشکارشده (rca) و مزیت نسبی آشکارشده متقارن (rsca) برای محاسبه مزیت نسبی تولید و مزیت نسبی صادراتی خرمای شاهانی شهرستان جهرم در استان فارس استفاده شده است. برای بررسی سیاستهای حمایتی از این محصول از شاخصهای محاسباتی ماتریس تحلیل سیاستی بهره گرفته شده است. شاخص drc مقدار 65/0 را برای خرمای شاهانی شهرستان جهرم نشان میدهد که حاکی از مزیت نسبی این محصول است. شاخص npc، 62/0 محاسبه شده است که نشان میدهد سیاستهای داخلی، درآمد کشاورزان را نسبت به درآمد آنها بر پایه قیمتهای جهانی کاهش داده است و سیاستها به ضرر تولید این محصول بوده است و دولت از درآمد تولیدکننده مالیات غیرمستقیم گرفته است. شاخص npci اثر سیاستهای دولت را در زمینه نهادهها نشان میدهد. این مقدار برای خرمای شاهانی شهرستان جهرم 75/0 است که نشان میدهد بر اساس سیاستهای داخلی، دولت به نهادهها یارانه پرداخت نموده است. شاخص epc یا ضریب حمایت موثر برآیند سیاستهای داخلی در دو زمینه درآمدی و نهادهای را نشان میدهد. مقدار شاخص مذکور برای خرمای شاهانی شهرستان جهرم 62/0 است که حکایت از عدم حمایت دولت در زمینه درآمدی و نهادهای از این محصول دارد. همچنین شاخصهای مزیت نسبی آشکارشده (rca) و آشکارشده متقارن (rsca) طی سالهای 2009-2000 محاسبه گردید که نشاندهنده مزیت نسبی صادراتی بالای محصول است. نتایج نشان داد شاخصهای مذکور طی سالهای مورد بررسی دارای تغییرات زیادی است که به دلیل تغییر در ارزش صادرات طی این سالها میباشد. در پایان توصیه میشود به مباحث بازاریابی شامل درجهبندی و بستهبندی این محصول توجه ویژه مبذول گردد تا زمینه جهت افزایش قیمت محصول در بازارهای داخلی و خارجی فراهم گردد.