خشکی یکی از فاکتورهای بسیار مهم و موثر بر رشد و نمو گیاهان می باشد که سبب تغییرات فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی زیادی می گردد. انتخاب این ویترو با استفاده از کشت بافت به شناسایی دقیق ژنوتیپ های متحمل به خشکی کمک می کند. آویشن (l. thymus vulgaris ) متعلق به تیره نعناع و یکی از مهم ترین گیاهان معطر و دارویی است. در این تحقیق، میزان مقاومت دو گونه thymus vulgaris و thymus daenensis نسبت به تنش خشکی به روش in vitro مورد بررسی قرار گرفت. ریزنمونه های محور زیرلپه و سرشاخه به دست آمده از دانه رست های سترون دو گونه آویشن دنایی و آویشن باغی به محیط کالوس زایی منتقل شدند. کالوس زایی با استفاده از ترکیبات مختلف 2,4-d، naa, کینتین و ba روی محیط ms مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که حداکثر کالوس زایی روی محیط ms دارای 1 میلی گرم در لیتر naa و 1 میلی گرم در لیتر ba بدست می آید. بیشترین درصد القاء شاخه در محیط ms دارای 5 میلی گرم در لیتر iaa مشاهده شد. کالوس های رشد یافته به محیط ms دارای 1 میلی گرم در لیتر naa و 1 میلی گرم در لیتر ba به همان ترکیب محیطی و دارای غلظت های 0، 60، 90 ، 120، 150، 180 و 210 گرم در لیتر peg انتقال یافتند. پس از 4 هفته، میزان کالوس زایی، وزن تر و خشک، درصد نکروزگی، غلظت عناصر سدیم، پتاسیم و کلسیم برای ارزیابی رشد کالوس ها تعیین شد. داده ها در قالب طرح کاملا تصادفی با 7 تیمار و 3 تکرارتجزیه شد. تفاوت معنی داری در وزن تر و خشک کالوس های هر دو گونه در غلظت های مختلف peg وجود داشت به طوری که بیشترین و کمترین وزن تر و خشک آن ها به ترتیب در غلظت های 0 و 210 گرم در لیتر مشاهده شد. همچنین با افزایش غلظت peg، القاء کالوس، باززایی، وزن تر و خشک کالوس ها و میزان پتاسیم در ریز نمونه های مختلف کاهش یافتند ولی میزان سدیم و کلسیم نوسان داشتند. در این بررسی روی دو گونه آویشن ، باززایی t. vulgaris در غلظت 60 گرم در لیتر peg و t. daenensis در غلظت های 60 و 90 گرم در لیتر peg رخ داد. تمام شاخه های باززایی شده، روی محیط 2/1 غلظت ms دارای 8/0% (w/v) ساکارز و بدون تنظیم کننده رشد به خوبی ریشه دار شدند. همچنین آزمایشی جهت بررسی اثر غلظت های مختلف خشکی (peg) در مرحله گیاهچه انجام شد. پلی اتیلن گلیکول اعمال شده شامل سطوح صفر، 60، 90 ، 120، 150، 180 و 210 گرم در لیتر بود. نتایج حاصل حاکی از کاهش درصد و سرعت جوانه زنی، وزن تر ریشه و سرشاخه، وزن خشک ریشه و سرشاخه، طول ریشه و سرشاخه با افزایش غلظت خشکی بود در حالیکه با افزایش تنش نسبت طول ریشه به ساقه افزایش یافت. در شرایط این ویترو گونه t. daenensis نسبت به گونه t. vulgaris تحمل به خشکی بالاتری از خود نشان داد.