از میان الگوهای مختلف سازماندهی تولید، خوشه های صنعتی حدود سه دهه است که با اتکا بر سرمایه های قوام یافته صنعتی واجتما عی خود، نقش قابل توجهی در سازمان دهی زنجیره تولید صنایع کوچک و متوسط، توزیع درآمدو ایجاد ثروت در مناطق متعددی از جهان داشته است. پژوهش حاضر از دو بخش کلی تشکیل گردیده است. بخش اول به شناسایی عوامل موثر بر ایجاد و توسعه خوشه های صنعتی در استان اصفهان پرداخته و بخش دوم به اواویت بندی این عوامل به روش a.n.p و با کمک نرم افزار super decision می پردازد. در جمع آوری داده ها و ارزیابی آنها از نظرات خبرگان در زمینه خوشه های صنعتی بهره گرفته شده است. پس از تجزیه و تحلیل داده ها، اولویت بندی عوامل موثر بر ایجاد و توسعه خوشه های صنعتی در استان اصفهان، به ترتیب زیر می باشد که در آن عامل فضایی و مکانی به عنوان مهمترین عامل و عامل اجتماعی و فرهنگی به عنوان کم اهمیت ترین عامل، شناخته شدند. 1. عامل فضایی و مکانی 2. عامل سیاستگزاری و نهادی 3. عامل اقتصادی 4. عامل سازمانی 5. اجتماعی و فرهنگی