نام پژوهشگر: سعیده نخعی راد
سعیده نخعی راد مریم مقدم متین
برخلاف دوزیستان urodeles که در صورت قطع دست و پا، قابلیت ترمیم این ساختار ها را دارند، پستانداران دارای ظرفیت ترمیمی محدودی می باشند. علاوه بر این محدودیت در ترمیم، در حال حاضر درمان قطعی برای بسیاری از بیماری های دژنراتیو و نقص های ژنتیکی وجود ندارد. بنابراین پزشکی ترمیمی در پی یافتن منابع سلولی مناسب برای درمان بسیاری از بیماری های علاج ناپذیر و یا بازسازی آسیب های وارد شده به بیماران می باشد. برنامه ریزی مجدد سلول های سوماتیکی بیماران به حالت پرتوان، می تواند یک منبع سلولی مناسب را برای کاربرد در پزشکی ترمیمی فراهم نماید. تاکنون چندین روش به منظور القاء برنامه ریزی مجدد در سلول های سوماتیکی بکارگرفته شده اند که یکی از این روش ها تکنولوژی سلول های بنیادی پرتوان القایی (ips) می باشد. یکی از مهمترین موانع پیش روی کاربرد این سلول ها در کلینیک، استفاده از ناقل های ویروسی برای انتقال فاکتور های القاء کننده برنامه ریزی مجدد به سلول های سوماتیکی می باشد. بنابراین پیدا نمودن ترکیبی از مولکول های کوچک با توانایی جایگزینی فاکتور های برنامه ریزی مجدد اگزوژن، هدف نهایی تحقیقات صورت گرفته در زمینه تولید سلول های ips می باشد. در این پژوهش، روشی جدید به منظور القاء تمایز زدایی بکار گرفته شد. خرگوش به دلیل توانایی تشکیل بلاستما، قادر به ترمیم سوراخ های ایجاد شده در گوش خود می باشد. در این پژوهش به منظور القاء تمایز زدایی از conditioned medium (cm) حاصل از بافت در حال ترمیم گوش خرگوش استفاده شد. ابتدا تمایز در سلول های ntera-2 (nt2) با استفاده از غلظت 5-10 مولار رتینوئیک اسید القاء گردید. سپس از روش های نیمه کمی rt-pcr و real-time pcr، به منظور بررسی تغییرات بیانی در ژن های پرتوانی (oct4، sox2 و nanog) و تأیید اثر cm حاصل از بافت در حال ترمیم گوش خرگوش در القاء تمایز زدایی استفاده گردید. مشخص شد که تیمار سلول های nt2 تمایز یافته با این cm، می تواند منجر به القاء بیان این ژن های پرتوانی (بخصوص oct4 و nanog) شود. به صورت خلاصه، در این پژوهش یک روش ساده، سریع و در عین حال نسبتاً ایمن، به منظور القاء تمایز زدایی معرفی شد که در مقایسه با تکنولوژی ips، وابسته به استفاده از سازه های ویروسی به منظور القاء تمایز زدایی نمی باشد. شناسایی فاکتور های محلول موجود در cm با قابلیت القاء تمایز زدایی، ممکن است منجر به معرفی ترکیبی جدید از مولکول های کوچک گردد که با بکارگیری آن ها نیازی به استفاده از ناقل های ویروسی در تکنولوژی ips نباشد.