نام پژوهشگر: معصومه عتیق

نشانه شناسی در هنر حرکات موزون آذربایجان
پایان نامه دانشگاه آزاد اسلامی - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی - دانشکده هنر و معماری 1389
  معصومه عتیق   امین اریان پور

رقص، غایت و نهایت احساس انسان است که به وسیله ی "حرکت"بیان می شود.و رقص های اذربایجان،از زیباترین و با احساس ترین رقص های جهان می باشند.تنوع رقص در اذربایجان بی نظیر است.بیش از190 نوع رقص فولکلر کاملا متمایز وجود دارد که با توجه به تقسیمات بسیار متفاوت انها،شمار این رقص ها بسیار بیشتر می گردد. حرکات رقص به دو بخش عمده تقسیم می شود:حرکات مخصوص مردانه وزنانه.رقص های های مردانه،اکثرا ازمبارزه ها و شجاعت های مردان این دیار گرفته شده است،که هنر و ظرافت و چابکی به کار رفته در انها،بیننده را به شدت مجذوب می نماید.و رقص های زنان اغلب از متن زندگی و کارهای مربوط به ان برگرفته شده است.و با روحیه ی لطیف زنان اذربایجان درامیخته و تبدیل به هنری بسیار سرزنده و باطراوت گشته اند. رقص مردان، اکثرا بر پایه ی حرکات پا استوار است و اساس حرکات،در رقص زنان،بر حرکات دست پایه گذاری شده اند.که علت ان، تفاوت دنیا و مسولیت زنان و مردان می باشد.مردان از زمان تمدن های اولیه ی بشر،همواره به جنگ و گریز در طبیعت ، شکار و کشاورزی و نظایر ان پرداخته اند.و زنان، مسول کارهای خانه و یا کمک به برداشت محصول و سایرکارهایی که با دست انجام می شود،گشته اند. پرش ها و جهش های تند و مکرر،روی زانو افتادن ها و سایر حرکات قدرتی،بر خلاف رقص مردانه، در رقص بانوان وجود ندارد.و حتی گاه خطا و تلقی می گردد.اما حرکات نرم و لطیف مانند"چیله مه" و"سوزمه" مخصوص رقص زنان می باشد. در این تحقیق ،سعی شده است رقص های اذربایجان معرفی گردیده،و به صورت مجموعه ای همراه با تصاویر و تعاریف،ارائه گردد.و با توجه به زندگی های پر از فشار و تنش امروزی دنیا،جایگاه رقص ،به عنوان شاخه ای از هنرهای متعالی بشر،در زندگی و نیز قدرت ایجاد تعادل و ارامش ان،بازگو و یاداوری گردد.برای این منظور،تحقیق هم به صورت کتابخانه ای و هم میدانی و مصاحبه با صاحب نظران در این زمینه،انجام شده و برای درک بیشتر مطالب،از عکاسی و تهیه فیلم کمک گرفته شده است.و نتایج این تحقیق بهصورت زیر ارئه می گردد: 1- جایگاه رقص در میان فرهنگ های مختلف دنیا،بسیار مهم و بی بدیل است 2- با توجه به گستردگی و تنوع رقص های اذربایجان،معرفی و توضیح این رقص ها لازم بود. 3- بسیاری از رقص های آذربایجان، ریشه در ایین و سنت های مردم آذربایجان دارند و نوع زندگی و باورها و نمادها، با این هنر ارتباط مستقیم دارد. 4- با توجه به طبقه بندی موضوعی رقص های آذربایجان، مانند رقص های فولکلور و جدید و نیز انواع رقص های بزمی، مردمی، جنگی، و محفلی و ... نتیجه می گیریم که مردم در هر دوره به توجه به نیازها و وقایع آن دوران به ابداع یا اجرای این هنرها می پرداخته اند. 5- حرکات رقص به دو گروه حرکات مخصوص بانوان و مردان تقسیم می شود و این تقسیم بر حسب نوع مسئولیت خانم ها و آقایان در زندگی می باشد. 6- بسیاری از رقص های شناخته و معرفی شده، هم اکنون نیز وجود دارند و تنها عده ی معدودی از آنها به فراموشی سپرده شده است