قلعه قوناق قیران چکیده:ازمعدود محوطه های مربوط به دوره هخامنشی دراردبیل می باشد. این قلعه بزرگترین استقراردارای ظروف منقوش مثلثی مربوط به دوره هخامنشی دردشت اردبیل است که قبلا مورد بررسی وکاوش قرارنگرفته بود.برای بررسی قلعه قوناق قیران شیوه روشمند انتخاب شد ودر سه مرحله مشخص شامل: نقشه برداری، نمونه برداری ومستند سازی یافته ها(شستشوی نمونه ها ی سفالی، پشت نویسی نمونه ها، ثبت اطلاعات نمونه ها، گزینش نمونه های شاخص، طراحی نمونه های شاخص وعکاسی از نمونه ها) انجام شد. هدف ما مطا لعه 25% داده های فرهنگی قلعه بود، بنابراین بعد ازتقسیم مربعات به چهارقسمت کوچک، یک چهارم (25%) سفالها نمونه برداری شد که در مجموع شامل 483 مربع10*10 متربود، تعدادکل داده های فرهنگی جمع آوری شده 4331 قطعه بودکه فقط نمونه های سفالین راشامل می شد واز آنجایی که هدف ما شناخت ویژگیهای ظروف منقوش مثلثی بود، پس از طبقه بندی سفالها وگزینش نمونه های شاخص، مطالعه ومقایسه های آنها با محوطه های دیگر همزمان در داخل وخارج ایران مشخص شد که مهم ترین ویژگیهای ظروف منقوش مثلثی به شکل کاسه های زاویه دارکم عمق یا گود، استفاده ازنقوش خطوط ساده، مثلثهای آویزان توپروتوخالی وهاشورهای متقاطع به رنگ قهوه ای ،قرمزونارنجی بخصوص برروی یا درداخل لبه و سطح صیقلی می باشد. فرم ظروف بیشتر کاسه های گل لاله ای است وقدمت ظروف مثلثی ازظروف سبک منقوش اردبیل نیز بشتراست ازاین قلعه همچنین سفالهای سبک اردبیل وسفالهای لعاب دار با لعاب سبز که مربوط به دوره سلجوقی است بدست آمدکه نشانگرتوالی استقرار درآن می باشد. همچنین با توجه به موقعیت مکانی این قلعه که دردامنه کوه سبلان قرارگرفته ومقایسه آن با بهمن دژ (دژبهمن=رویین دز) که در شاهنامه توصیف آن آمده است به احتمال زیاد قلعه قوناق قیران همان بهمن دژ شاهنامه است که توسط کیخسرو فتح و ویران شده است .