نام پژوهشگر: زهرا شبانی ثانی

اسارت زوار ایرانی توسط ترکمانان و تأثیر آن بر روابط ایران با خانات آسیای مرکزی(سده19م)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه سیستان و بلوچستان - دانشکده ادبیات و علوم انسانی 1390
  زهرا شبانی ثانی   محمدرضا فراهانی

در عصر قاجار در محدوده مرزهای شمال شرقی ایران، اقوامی به نام ترکمن زندگی می کردند که همه ساله به دلایل مختلف، سرزمین های شرقی و سواحل جنوب شرقی دریای خزر را عرصه غارت و تجاوز خود قرار داده بودند. با این که همواره از سوی حکومت با آن ها مقابله می شد اما به دلیل خیانت بعضی از خوانین و حکام سرحدی به طور قطعی از حملات آن ها جلوگیری نمی شد. چون آن ها از این طریق منافع مادی زیادی کسب می کردند. ترکمانان علاوه بر غارت آبادی ها و اسارت اهالی آن ها، رهگذران را هم به اسیری می بردند. در این زمان به دلیل اهمیت یافتن زیارت مرقد امام رضا(ع) در مشهد همه ساله زوار زیادی به زیارت می رفتند که در بسیاری از مواقع در بین راه مورد حمله تراکمه واقع شده و به اسارت برده می شدند تا در بازارهای برده فروشی در شهرهای آسیای مرکزی چون خیوه و بخارا به فروش برسند. حکومت قاجار تنها اقدامی که برای آزادسازی این اسرا صورت می داد، اعزام سفیر به نواحی بخارا و خوارزم بود که در اکثر مواقع کار آن ها بی نتیجه به پایان می رسید. به این ترتیب این مسئله باعث خصومت میان خان نشین ها و ایران می شد.