هر چند واژه ی جاهلیت به مجموعه ی باورها و رفتارهای مردمان شبه جزیره ی عربستان پیش از اسلام اطلاق می شود، ولی وصف جامعه جاهلی در نهج البلاغه نشان می دهد جاهلیت، باورها و رفتارهایی است که نه محدود به جغرافیای خاصی و نه محصور در زمان خاصی است. نگارنده در این پژوهش، واژه ی جاهلیت و واژگان دیگری که در حوزه ی معنایی جاهلیت قرار می گیرد را از بعد لغوی بررسی کرده، آنگاه برای فهم مراد امیرالمومنین(ع) در کاربرد جاهلیت، به جستجو در نهج البلاغه، پرداخته است و به این نتیجه رسیده است که جامعه ای که بر افرادش کینه توزی، انتقام جویی، لجاجت، تعصب، تکبر، حرص و آزمندی، حاکم شود، اضطراب و ناامنی، جنگ و خونریزی، فقر، خواری و ذلت، تقلید کورکورانه، وجه غالب آن خواهد شد، چنین جامعه ای جامعه ی جاهلی است و ریشه ی تمامی این ناهنجار یهای چه در بعد فردی و یا اجتماعی به پرستش غیرخدا و دوری از عقلانیت باز می گردد. امیرالمومنین(ع) برای نجات جامعه از این آلودگی ها، راه حل های نظری و عملی در هر دو عرصه ی زندگی فردی و اجتماعی ارائه فرموده اند که در این پژوهش به تمامی این موارد پرداخته شده است. کلمات کلیدی : امیرالمومنین، نهج البلاغه، جاهلیت، عقل، علم.