نام پژوهشگر: مهتاب برمک
مهتاب برمک رامین محرمی
هدف از بررسی اسطوره ی آفرینش و پیدایش در شاهنامه، اوستا، بندهش و دینکرد هفتم، شناساندن اندیشه های اساطیری و موشکافی کردن بسیاری از ناگفته ها درباره ی این اسطوره ها است. روش کار به صورت کتابخانه ای و تحلیل و تطبیق مضامین اسطوره ی آفرینش و پیدایش شاهنامه با اوستا، بندهش و دینکرد هفتم است. در دینکرد هفتم از اسطوره ی آفرینش سخنی به میان نیامده است. حال آن که در سه کتاب دیگر، اسطوره ی آفرینش از جمله عناصر چهارگانه و ترتیب آفرینش شش مخلوق به صورت یکسان آمده اگرچه در آفرینش خرد و نیز در مضامین آن ها، تفاوت هایی هم دیده می شود. چنان که ویژگی های نخستین انسان در شاهنامه بین پنج شخصیّت کیومرث، هوشنگ، جمشید، فریدون و سیاوش پخش شده حال آن که نخستین انسان در اوستا به کیومرث و در بندهش و دینکرد هفتم به مشی و مشیانه نسبت داده شده است. اسطوره ی پیدایش هم، از جمله کشف آتش، آهن، ابزارآلات، پوشیدنی ها، خوردنی ها و غیره در هر چهار کتاب به صورت کم وبیش مورد بررسی قرار گرفته است. شباهت این چهار کتاب، در اسطوره ی پیدایش طبقات چهارگانه، هفت کشور، تقسیم بندی ممالک میان سه پسر و نبرد بین خیر و شرّ است. امّا در بقیّه ی موارد متفاوت است، چنان که در شاهنامه، پیدایش عناصر و ابزار به پنج شخصیّت: کیومرث، هوشنگ، تهمورث ، جمشید و فریدون نسبت داده شده که از میان این شخصیّت ها، بیش ترین پیدایش به جمشید اختصاص یافته است. حال آن که در بندهش و دینکردهفتم، این موضوع بیش تر به مشی و مشیانه نسبت داده شده و در اوستا هم از مضامین این اسطوره ها به نیکی یاد شده است. هم چنین بسیاری از امور نظیر: ساخت کشتی، فلزّات و انواع مواد خوشبو در شاهنامه آمده است که در سه کتاب دیگر سخنی از آن ها به میان نیامده است. اکثر این تفاوت ها ناشی از آن است که در شاهنامه از منابع گسترده تری استفاده شده، همان طوری که بیش تر شباهت ها هم به دلیل آن است که اصل بسیاری از مطالب هر چهار کتاب، نشأت گرفته از اساطیر شمال شرق ایران است.