نام پژوهشگر: اسحق غلامی

بررسی تحلیلی مبانی امام شافعی با تاکید بر مباحث آیات الاحکام و تاثیر آن بر مفسران بعدی
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه کاشان - دانشکده علوم انسانی 1390
  اسحق غلامی   محسن قاسم‎پور

با رحلت اولین مفسر قرآن ـ رسول اکرم صلی الله علیه و سلم ـ نیاز و لزوم استنباط و استخراج آیات الاحکام از قرآن کریم، میان مسلمانان رو به فزونی نهاد مهم ترین دلیل این استنباط ها ، یکی کلی بودن احکام عملی در قرآن است ودیگر آنکه در بسیاری از ایات حکم با الفاظی بیان شده که دلالت آن قطعی و ظاهر نیست. این موضوع پس از پیامبر در فرآیند استنباط احکام، به نوعی اختلاف بر انگیز شد. به طوری که حتی برخی اصحاب نیز در مقام استنباط دچار اختلاف می شدند. بنا براین از همان عصر صحابه این امر با جدیت خاصی دنبال شد و تا زمان شکل گیری مذاهب فقهی کم و بیش این اختلاف ها ادامه داشت محمد بن ادریس شافعی که از او به عنوان کسی نام برده می شود که قدیمی ترین کتاب احکام القرآن از آن اوست؛بر مبنای اصول استنباط فقهی خود در حوزه آیات الاحکام به ارائ? طرحی نو در عرص? تفسیر پرداخته و دست به تلفیق عقل و نقل زدند و شیو? ترکیبیِ تفسیریِ روایی و درایی را برگزیدند؛ این شیوه از لحاظ وثاقت و دقت در نوع خود،بی بدیل بود و بنظر بعضی این نوع تفسیر بی سابقه نبود ودربرخی آموزهای روایی شیعی واهل سنت نیز دیده می شد اگرچنان باشد باز روش ایشان از جهت نظم وترتیب وشمول وگستره آیات موردتفسیر براساس مبانی ویژه امام شافعی تازگی داشت. از این روی متأخران و برخی مفسران بعدی این شیوه را مورد استفاده قرار داده و از رهیافت تفسیری امام شافعی تبعیت و تأسی نمودند. در این رساله به تبیین شیو? تفسیریِ امام شافعی با تشریحِ نوآوری ها و امتیازهای این رویکرد و به بررسی تأثیر رهیافت تفسیریِ امام شافعی بر مفسران بعد از ایشان پرداخته و نشان داده ایم که متأخران نامی ـ در عرص? تفسیر آیات الاحکام ـ چون کیا الهَراسی، فخر رازی، واحدی، جصاص، ابن عربی و ... از این شیوه و رویکرد به روشنی تأثیر پذیرفته اند.