نام پژوهشگر: صغری جلیلی
صغری جلیلی فرهاد ثبوتی
مطالعات زمین شناسی صورت گرفته در منطقه مکران، جنوب شرق ایران حاکی از آن است که، فروافتادگی جازموریان بقایایی از یک پوسته اقیانوسی متعلق به دوران دوم زمین شناسی است. این فروافتادگی توسط ضخامتی از آبرفت های جوان پوشانده شده است. در این رساله ما با استفاده از داده های ژئوفیزیکیِ موجود، دلایلی جدید بر وجود پوسته اقیانوسی در این فروافتادگی ارائه می دهیم. نقشه مغناطیس هوایی کاهش به قطب مکران، نشان می دهد که فروافتادگی جازموریان دارای ناهنجاری مغناطیسی بسیار قوی بالغ بر 600 نانوتسلا است. با این وجود این ناهنجاری باند مغناطیسی واضحی که مشخصه بارز کف اقیانوس ها است، را از خود بروز نمی دهد. حوضه پشت- قوسی جازموریان در زمان کرتاسه، که مصادف با دوره آرام مغناطیسی زمین بوده، تشکیل شده است. بنابراین نبود باند های مغناطیسی چندان مشخص نمی تواند دلیلی بر عدم اقیانوسی بودن پی سنگ در منطقه باشد. با توجه به ضخامت رسوبات در این بخش (حدود 5 کیلومتر)، تنها راه توجیه چنین ناهنجاری بزرگی با پذیرفتاری مغناطیسی مربوط به سنگ های پوسته اقیانوسی امکان پذیر خواهد بود. بنابراین ناهنجاری مغناطیسی جازموریان می تواند ناشی از بقایای یک پوسته اقیانوسی قدیمی باشد که در این منطقه برجای مانده است. نقشه ناهنجاری کاهش به قطب و مشتق قائم مرتبه اول آن یک سری ناهنجاری هایی که از مرز فروافتادگی پیروی می کند را نشان می دهد. برای تولید این ناهنجاری ها، حضور گسل های درون فروافتادگی که از مرز فروافتادگی پیروی می کنند ضروری است. ناهنجاری بوگه حاصل از برداشت های زمینی، فروافتادگی جازموریان را منطقه ای با پی سنگ دارای چگالی بیشتر نشان می دهد. عمق کمِ (حدود 10 کیلومتری) ایزوترم نقطه کوریِ جازموریان، تاییدی دیگر بر اقیانوسی بودن پی سنگ منطقه است. نتایج حاصل از مدل سازی مستقیم هم خوانی خوبی را با داده های مشاهده شده نشان می دهند. بهترین برازش بین مدل و مشاهدات، زمانی به دست آمد که مغناطیدگی مربوط به پوسته اقیانوسی (بازالت)، همراه با توپوگرافی منطقه در مدل سازی اعمال گردید. بنابراین نتایج مدل سازی، دلایلی نو، بر اقیانوسی بودن پوسته فروافتادگی جازموریان و مهر تاییدی بر فرضیه زمین شناسی آن است.