نام پژوهشگر: مهرنوش نیک زبان
مهرنوش نیک زبان علی جلیلی
سرطان معده یکی از سرطان های شایع و یکی از فراوانترین علل مرگ در اثرسرطان است بطوریکه از لحاظ فراوانی در دنیا مقام چهارم را دارد ودومین عامل مرگ ناشی از سرطان پس ازسرطان ریه محسوب میشود. . طبق آمار سال2002 حدودا 930000 نفر مبتلا وجود دارد و تقریبا سالانه 800000 نفر در اثر ابتلا به آن می میرند. نرخ وقوع متوسط در ایران طی بررسی آماری از 2006- 1966 در مردان وزنان به ترتیب 15.2 و 6.7 به ازای هر صد هزار نفر است که بیش از دو سوم موارد در مرحله iv تشخیص داده شده اند.تا کنون بیان ژن های متعددی در سرطان های مختلف مورد بررسی قرار گرفته است . مشخص شده که تغییر در الگوی بیان ژن ها با افزایش توان رشد سلولی ، مقاومت به آپوپتوز ، تسهیل متاستاز ، ایجادنامیرائی و ایجاد محیط التهابی از عوامل زمینه ساز و پیش برنده ی سرطان ها می باشند . بیان ژن های کموکاینی وگیرنده های آنها در رابطه با توان آن ها در افزایش رشد ، تهاجم ، منع آپوپتوز و متاستاز سلول های سرطانی به وفور مورد بررسی قرار گرفته است . دراین بین بیان کموکاین sdf-1 و گیرنده ی کاملا اختصاصی آن cxcr4 به دلیل ایجاد توان رشد ، مهاجرت سلولی ، فعال کردن رونویسی و حتی ترجمه برخی از ژن ها در سلول های جنینی ، بنیادی ، پیش ساز ، خونی و سرطانی مورد توجه فراوان بوده است . cxcr4 یک گیرنده ی کموکاینی متصل به g-protein است که طی دوران جنینی در homing سلول های هماتوپوئیتیک در مغز استخوان ، تشکیل رگهای خونی بزرگ ودر مهاجرت سلول های پیش ساز عصبی نقش دارد. cxcr4 در تعدادی از بافت های بالغین نیز بیان می شود. رسپتور پروتئینی فعال در لنفوسیت های خون محیطی و unprimed t cell ها ، مونوسیت ها ، سلول های پیش ساز b ، پلاسما سل ها ،ماست سل ها ، سلول های پیش ساز cd 34+ مغز استخوان ، سلول های ماهیچه ی صاف عروق ، سلول های اندوتلیال ، سلول های اپی تلیال رنگدانه ی رتینال ، سلول های اپی تلیال آلوئولار و intestinal ، میکروگلیا ها ، نورونها و آسترو سیت ها یافت می شود . پس از شناسائی cxcr4 به عنوان کمک گیرنده ی اتصال ویروس ایدز این گیرنده بسیار مورد توجه قرار گرفت و به دلیل ایجاد خواص تهاجمی ، مهاجرت و افزایش رشد نقش آن در سرطان های مختلف بیشتر مدنظر قرار گرفت. cxcr4 شایع ترین گیرنده ی کموکاینی بیان شده در سلول های سرطانی است .اخیرا بیان cxcr4 در 23 سرطان مختلف با منشاهای مختلف گزارش شده است . ارتباط بیان این گیرنده با خواص توموری و همچنین پیشرفت مراحل توموری و به عنوان یک فاکتور پیش آگهی در برخی بدخیمی ها مانند پانکراس ، کبد و تومورهای کلورکتال مشخص شده است . در مطالعه ی حاضر سعی شده است که بیان آن در سطوح مختلف بیانی ( rna و پروتئین ) و طی مراحل مختلف توموری ارزیابی شود . در مجموع بیان cxcr4 در 23 نمونه ی توموری و 5 نمونه ی نرمال مربوط به حاشیه ی تومور با استفاده از تکنیک real time -pcr به صورت کمی مورد مطالعه قرار گرفتند و ژن بتااکتین به عنوان کنترل داخلی بکار رفت. همچنین بیان پروتئین cxcr4 در 27 نمونه ی سرطانی و 15 نمونه ی پیش سرطانی توسط ایمونوهیستوشیمی ارزیابی شد . نتایج به دست آمده نشان دادند که : 1- بیان cxcr4 در تومورها نسبت به حاشیه تومور افزایش می یابد . 2- بیان این ژن در stage های توموری پیشرفته تر ، افزایش بیشتری دارد. 3- بیان cxcr4 در مراحل پیش سرطانی از متاپلازی به دیس پلازی و نهایتا به تومور افزایش می یابد در حالیکه در نمونه های آتروفی بیان بسیار اندکی دارد .4- بیان این ژن در سل لاین سرطانی ags توسط تیمار با تالیدوماید کاهش می یابد. در مجموع یافته های فوق و سایر مطالعات پیشنهاد می کنند این گیرنده می تواند کاندید مناسبی جهت تعیین پیش آگهی تومور و گزینه ی مناسبی برای درمان باشد .