نام پژوهشگر: سارا رهبان
سارا رهبان سید جواد مولی
براساس نظریه "سلول های بنیادی سرطانی" تومورها اغلب از سلول های بنیادی و یا سلول های سرطانی باز برنامه نویسی شده به وجود می آیند. یافته های اخیر نشان دهنده این مطلب است که تومورهای با درجه تمایز پایین، ژن های مهم که در سلول های بنیادی جنینی بیان بالایی دارند (همانند oct3/4 ، sox2 ، nanog و اهداف آن ها) را بیان می کنند. بنابراین به نظر می رسد که مسیرهای تنظیمی که عملکرد سلول های بنیادی را کنترل می کنند، در سلول های توموری نیز فعال هستند. با این حال هنوز ماهیت چنین مسیرهای تنظیمی به خوبی شناخته نشده است. از سویی دیگر شواهد فراوانی بر نقش microrna ها در سلول های بنیادی دلالت دارند. خانواده mir-302 از microrna های مخصوص سلول های بنیادی جنینی است که پروموتر آن توسط فاکتورهای رونویسی مخصوص سلول بنیادی نظیر oct3/4 و sox2 تنظیم می شود. این خانواده مسئول تنظیم چرخه سلولی و در نتیجه تسهیل حالت چندتوانی و خود بازسازی سلول های بنیادی است. هدف از این تحقیق بررسی احتمال بیان خانواده mir-302 (به عنوان یک mirna مخصوص سلول های بنیادی جنینی) و یافتن نقش عملکردی آن در رده های توموری مغز بود. بدین منظور بیان اعضای خانواده mir-302 در رده های توموری مغز ( 1321n1 ، daoy ، a172 و u87mg ) توسط تکنیک real-time pcr مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان دهنده بیان اعضای این خانواده، به میزان کم در رده های توموری مغز در مقایسه با رده سلولی تراتوکارسینومای انسانی(nt2) به عنوان کنترل مثبت بود. در مرحله بعد وکتور بیانی خانواده mir-302 به نام pegfpc1-mir302 طراحی و ساخته شد. وکتور ساخته شده به رده های سلولی 1321n1 ، daoy ، u-87mg و a172 ترانسفکت شد و پس از آن افزایش بیان mir-302 در این سلول ها به تأیید رسید. به دنبال ترانسفکشن و پس از گذشت حدود یک ماه رشد سلول ها در محیط انتخابی، سلول های 1321n1 ترانسفکت شده با وکتور pegfpc1-mir302 همزمان با تشکیل کلنی هایی، بیان مارکرهای مخصوص سلول های بنیادی نظیر oct4 و sox2 را نشان دادند. این در حالی بود که در سایر رده های سلولی چنین کلنی هایی ایجاد نشده و سطح بیان فاکتورهای مخصوص سلول های بنیادی نیز از حالت پایه تغییری نکرده بود. علاوه بر این، با در نظر گرفتن نقش مسیر پیام رسانی tgf? در حفظ حالت پرتوانی سلول های بنیادی جنینی انسان، دیده شد که سطح بیان مولکول های tgf?1 و tgf?2 در دو رده سلولی 1321n1 و u-87mg پس از ترانسفکشن افزایش قابل ملاحظه ای داشت. همچنین کاهش معنی داری در بیان mir-141 که همراه با مسیر tgf? منجر به گذر اپی تلیالی به مزانشیمی (emt) و مهاجرت سلول های بنیادی سرطانی می شود، در این سلول ها مشاهده شد. تغییرات چرخه سلولی نیز نشان از توقف سلول های 1321n1 ترانسفکت شده در فاز g1 داشت که با در نظر گرفتن سیکلین d1 به عنوان هدف اصلی و شناخته شده mir-302 مطابقت داشت، هرچند که در سلول های دیگر چنین تغییری دیده نشد. به طورکلی نتایج نشان دهنده نقش خانواده mir-302 در القای حالت پرتوانی و خود بازسازی سلول های سرطانی است؛ هرچند که به نظر می رسد عوامل دیگر همچون mir-367 ( که همراه با خانواده mir-302 درون یک کلاستر قرار گرفته است) و فاکتورهای رشد موجود در محیط کشت اختصاصی سلول های بنیادی جنینی، نیز بر این امر تأثیر گذار باشد.