بررسی هیستولوژیک برهم کنش های میان سلول های بنیادی مزانشیمی رت ویستار با داربست لثه انسان در شرایط in vitro مقدمه: اهمیت مهندسی بافت در دندانپزشکی برگرفته از نیازهای بیشمار آن در بافتهای حفره دهانی از جمله استخوان، غضروف، مخاط دهانی، پالپ و غدد بزاقی میباشد. با اینکه چندین نوع داربست از جمله ماتریکس های کلاژنی و درم سلولزدایی شده انسان برای مهندسی بافت دهان تولید شدهاند، اما هیچ کدام از داربستهای موجود از منشأ بافتهای دهانی نمیباشند. تفاوت در منشأ بافت ممکن است رفتارهای سلولهای کشت شده بر روی داربست را تحت تأثیر قرار دهد. بدین ترتیب تهیه داربستی با منشأ بافت های دهانی مانند لثه و کام ضروری به نظر میرسد. مواد و روش ها: برای وصول به این هدف، بافتهای لثه از درمان های دندانپزشکی، ترمیمی-پروتز و جراحی های دندان عقل نهفته در کلینیک تخصصی دندانپزشکی تهیه شدند. برای تهیه داربست، بافت ها با استفاده از روش های مختلف فیزیکی و شیمیایی سلول زدایی مورد مطالعه قرار گرفتند. استفاده از انجماد آهسته در دمای صفر درجه و انجماد سریع در ازت مایع، سپس سدیم دودسیل سولفات 1% به مدت 24 ساعت و تریتون x-100 1% به مدت 12 ساعت به عنوان بهترین روش سلول زدایی برای تهیه داربست از لثه انسان، در نظر گرفته شدند. داربستها پس از مراحل شستشو و استریلیزاسیون، با دو میزان متفاوت 104×8 وcells /cm2 105×8 از سلول های بنیادی مزانشیمی گرفته شده از مغز استخوان رت کشت شدند. از داربست های تهیه شده قبل و پس از گذشت 1، 2، 4 و 6 هفته از کشت با سلول های بنیادی مزانشیمی مقاطع میکروسکوپی تهیه و با رنگ آمیزی های مختلف بررسی گردید. همچنین تعدادی از داربست ها با استفاده از میکروسکوپ الکترونی نگاره و گذاره مورد مطالعه قرار گرفتند. نتایج: مشاهده مقاطع رنگ آمیزی شده حاصل با میکروسکوپ نوری روشن کرد که هسته ها و اجزای سلولی از بافت خارج گردیده و اپیتلیوم به شکل یک توری خالی از سلول باقی مانده است. بررسی با رنگ آمیزی های مختلف، همچنین با میکروسکوپ الکترونی نگاره مشخص کرد که طی فرآیند سلول زدایی، رشته های کلاژن در بافت همبند سالم مانده اند. مطالعه داربست ها پس از کشت با سلول های بنیادی مزانشیمی با استفاده از میکروسکوپ نوری و الکترونی نفوذ سلولی، مهاجرت سلول ها به مجاورت پاپیلاهای بافت همبند و بقایای عروق خونی، تشکیل ساختارهایی شبیه اپیتلیوم و تقسیم سلولی را نشان داد. بررسی های آماری داربست ها 1، 2، 4 و 6 هفته پس از کشت نشان داد که تراکم سلولی در هفته اول و دوم در داربست های کشت شده با cells /cm2 105×8 (hd) نسبت به داربست های کشت شده با cells /cm2 104×8 (ld) بطور معناداری (p<0.05) بیشتر می باشد. تراکم سلولی در هر دو داربست در هفته دوم افزایش معنادار و در هفته چهارم و ششم پس از کشت نیز کاهش معناداری (p<0.05) را نشان داد. بحث: با توجه به نتایج حاصل، داربست تهیه شده از لثه انسان طی مراحل آماده سازی سالم مانده و توانست موجب القای تکثیر، تمایز و مهاجرت سلول های بنیادی مزانشیمی گرفته شده از مغز استخوان رت گردد. از اینرو داربست حاصل از لثه انسان، می تواند بستر مناسبی جهت بررسی رفتارهای سلولی باشد. البته آزمایشات بیشتر جهت تعیین ماهیت سلول های تمایزیافته می توانند به پیشرفت دانش ما در رابطه با برهم کنش های سلول-ماتریکس کمک کنند.