امروزه قارچ های خوراکی یکی از منابع مهم تامین مواد غذایی در دنیا هستند. کشت این قارچ-ها هم زمان با افزایش مصرف آنها به عنوان غذا به طور پیوسته تا امروز افزایش یافته است. قارچ خوراکی دکمه ای با نام علمی agaricus bisporus (lang) singer یکی از مهمترین انواع قارچ های خوراکی می باشد. با تشخیص ارزش بالای قارچ های خوراکی و توسعه کشت و پرورش انواع این قارچ ها بخصوص گونه a. bisporus، مدیریت واحدهای پرورش از نظر کنترل بیماری ها از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. قارچ های بیماری زا در کشورهای مختلف؛ از جمله ایران، خسارت قابل توجهی را به پرورش دهندگان تحمیل می نمایند. در ایران رقم این خسارت برآورد نشده است، اما در مواردی مشاهده شده که در اثر حمله عوامل بیماری زای قارچی یا محصول قابل استحصال نیست یا کیفیت محصول به شدت پایین بوده و قابل عرضه به بازار نمی باشد. از جدی ترین عوامل بیماری زا در قارچ های خوراکی دکمه ای می توان به گونه mycogone perniciosa عامل بیماری حباب تر اشاره کرد. این بیماری باعث کاهش عمده محصول در مراکز پرورش قارچ خوراکی دکمه ای می شود. در این مطالعه خصوصیات ریخت شناسی، فیزیولوژیک و بیماری زایی جدایه های جمع آوری شده از مراکز کشت و صنعت قارچ خوراکی دکمه ای در استان های تهران و البرز مورد بررسی قرار گرفت. همچنین با توجه به اهمیت قارچ خوراکی به لحاظ ارزش غذایی و دارویی، انجام مطالعات ژنتیکی بیمارگرهای این قارچ ضروری به نظر می رسد. جهت شناسایی و تشخیص قارچ بیمارگر، نمونه هایی از کلاهک های دارای علائم از مراکز کشت و صنعت تهران و البرز جمع آوری و مورد مطالعه قرار گرفت. پس از گروهبندی جدایه ها، برخی خصوصیات مهم قارچ بیمارگر؛ از جمله خصوصیات ریخت شناسی و بیماری زایی آنها، مورد برسی قرار گرفت. در ادامه تنوع ژنتیکی 23 جدایه منتخب با استفاده از نشانگر urp مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصله موید این مطلب می باشند که جدایه-های مورد بررسی (60 جدایه) متعلق به دو گونه m. rosea و m. perniciosa می باشند که گونه m. rosea برای اولین بار از ایران گزارش می شود. نتایج حاصل از بررسی میزان رشد میسلیوم جدایه-های قارچ mycogone در حرارت 2±24درجه سلسیوس نشان داد که بین جدایه های مختلف از لحاظ سرعت رشد تفاوت بارزی وجود دارد، به طوری که جدایه ها در سه گروه کم، متوسط و پر رشد طبقه بندی شدند. دو گونه m. perniciosa و m .rosea از لحاظ خصوصیات ریخت شناسی از هم تفکیک شدند. از لحاظ قدرت بیماری زایی جدایه های منتخب g48 و p3c97 از گونه m. perniciosa دارای بشترین قدرت بیماری زایی نسبت به جدایه j121 از گونه m. rosea بودند. در این مطالعه دو آغازگر urp-4r و urp-38f توانستند دو گونه m. perniciosa و m. rosea را به طور کامل از هم تفکیک کنند که موید نتایج حاصل از مطالعات مورفولوژیکی می باشد. بر اساس مطالعات مولکولی در این بررسی تنوع ژنتیکی پایینی بین جدایه های مورد مطالعه مشاهده شد، آغازگرهای مورد استفاده قادر به ایجاد رابطه معنی دار بین خصوصیات مورفولوژیکی و گروهبندی جدایه ها نبودند. در این بررسی برخی جدایه ها بر اساس منطقه جمع آوری شده تا حدودی از بقیه جدایه ها تفکیک شدند. همچنین تمامی آغازگرها به استثنای آغازگر urp-6r جدایه های مورد بررسی را بر اساس قدرت بیماری زایی از هم تفکیک کردند. این مطالعه اولین مطالعه بررسی تنوع ژنتیکی این دسته از قارچ ها با استفاده از نشانگرهایurp در جهان می باشد.

قارچ خوراکی دکمه¬ای (agaricus bisporus) به دلیل ارزش غذایی و دارویی دارای اهمیت زیادی است. این قارچ در مراحل رشدی خود در معرض بسیاری از عوامل بیماری¬زا و آفات قرار می¬گیرد. به دنبال مشاهده برخی علایم ناشی از قارچ¬های بیماری¬زا روی قارچ خوراکی، مراکز پرورش و تولید قارچ خوراکی دکمه¬ای در استان اردبیل در سال های 91 و 92 مورد بازرسی و نمونه¬برداری قرار گرفتند. پس از جداسازی و خالص¬سازی، 72 جدایه قارچی به دست آمد و با استفاده از کلیدهای شناسایی و مقالات و منابع معتبر تا حد گونه مورد شناسایی قرار گرفتند. از بین این جدایه¬ها، 35 جدایه متعلق به جنس lecanicillium، 21 جدایه متعلق به جنسtrichoderma ، 12 جدایه متعلق به جنسmycogone و 4 جدایه متعلق به جنس cladobotryium بودند که به ترتیب عامل ایجاد بیماری¬های حباب خشک، کپک سبز، حباب تر و تار عنکبوتی روی قارچ¬های خوراکی هستند و این عوامل برای اولین بار از استان اردبیل گزارش می¬شوند. نتایج بررسی¬ها نشان داد که بیشترین عامل خسارت¬زا در استان اردبیل بیماری حباب خشک و کمترین آن بیماری تار عنکبوتی می¬باشد. همچنین نتایج به¬دست آمده نشان داد که در مناطق مختلف استان، عامل بیماری کپک سبز شیوع بالایی را از خود نشان می¬داد، در حالی¬ که قارچ عامل بیماری حباب خشک پراکنش نسبتا یکنواختی را از نظر تنوع گونه در مناطق مختلف استان نشان داد. همچنین یافته¬های این تحقیق مشخص کرد که بیماری حباب تر در مناطق سردسیر شیوع بالاتری نسبت به مناطق گرمسیری دارد. این نتایج، اطلاعات مفیدی را برای پیشگیری و کنترل بیماری¬های قارچی در واحدهای تولیدی قارچ خوراکی در استان فراهم می¬کند تا بتوان در جهت افزایش تولید و بهره¬وری این محصول مهم اقدامات موثری را انجام داد.