به منظور بررسی اثر کاربرد خاکی و برگی عنصر آهن، بر صفات مرفولوژیک و فیزیولوژیک یک رقم گلرنگ بهاره(il 111)، تحت تنش کمبود آب ، آزمایشی در سال زراعی 87-1386، در مزرعه پژوهشی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه شاهد اجرا گردید. این آزمایش به صورت کرت های خرد شده(اسپلیت پلات)، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، با 4 تکرار انجام گرفت. عامل اصلی شامل تنش خشکی در دو سطح، به شرح زیر بود: 1- بدون قطع آبیاری (آبیاری بر اساس تخلیه50 درصد رطوبت ظرفیت زراعی)، 2- قطع آبیاری در مرحله گلدهی و گرده افشانی (آبیاری بر اساس تخلیه 75 درصد رطوبت ظرفیت زراعی) کرت های فرعی، شامل 8 سطح آهن(از منبع سکوسترین 138)، که 4 سطح آن به صورت کاربرد خاکی، با مقادیر(0 ، 50 ، 100 و 150 کیلوگرم کلات آهن در هکتار) و 4 سطح هم ، محلول پاشی با غلظت های (0، 1 ، 2 و 3 در هزار) ، بر روی یک رقم گلرنگ بهاره(il 111)، صورت گرفت. نتایج بدست آمده به شرح زیر است: تحت اثر تنش خشکی، میزان فعالیت تمامی آنزیم های آنتی اکسیدانت و پرولین، مالون دآلدهید به استثنای فعالیت آنزیم پراکسیداز ، افزایش معنی داری یافت. بررسی ها نشان داد که نوع کاربرد خاکی و برگی کلات آهن بر روی میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانت و متابولیت های مورد اندازه گیری شده اثر معنی داری داشته است، به طوری که میزان فعالیت آنزیم های کاتالاز ، پلی فنل اکسیداز افزایش بیشتری از خود نشان دادند. افزایش میزان فعالیت آنزیم های کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز، پلی فنل اکسیداز و سوپراکسید دیسموتاز و غلظت زایلوز، مانوز و کاهش مقادیر مالون دآلدهید ، تحت شرایط تنش خشکی، همراه با کاربرد خاکی کلات آهن، مشاهده شد. در حالی که، کاربرد برگی کلات آهن، بر روی میزان فعالیت آنزیم پراکسیداز، تجمع پرولین ، اثر بیشتری داشته است. تحت شرایط بدون تنش خشکی نیز، بیشترین میزان فعالیت آنزیم های آسکوربات پراکسیداز و ، تجمع پرولین و کمترین مقدار مالون دآلدهید، در اثر کاربرد خاکی عنصر آهن، مشاهده شد و بیشترین میزان فعالیت آنزیم پلی فنل اکسیداز نیز، در اثر کاربرد برگی عنصر آهن مشاهده شد.از نظر عملکرد و اجزای عملکرد در شرایط تنش خشکی، مشخص گردید که تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه و عملکرد دانه، کاهش معنی داری یافتند. عملکرد بیولوژیک نیز، تحت اثر تنش خشکی، کاهش یافت.از لحاظ عملکرد و اجزای عملکرد، بیشترین تعداد طبق در هر بوته، در اثر کاربرد خاکی کلات آهن، بدست آمد و عملکرد بیولوژیک هم در اثر کاربرد خاکی کلات آهن، افزایش معنی داری داشت. ولی شاخص برداشت، تحت تأثیر کاربرد خاکی و برگی کلات آهن قرار نگرفت. نتایج نشان داد که بیشترین میزان عملکرد دانه و شاخص برداشت تحت شرایط بدون تنش، همراه با کاربرد برگی کلات آهن و تعداد طبق در هر بوته و تعداد دانه در طبق نیز در اثر کاربرد خاکی کلات آهن، افزایش معنی داری داشتند، در حالی که در شرایط تنش خشکی، بیشترین تأثیر بر روی اجزای عملکرد مانند تعداد طبق در هر بوته و وزن هزار دانه، در اثر کاربرد برگی عنصر آهن، به دست آمده است و عملکرد دانه هم در اثر کاربرد خاکی کلات آهن، به بیشترین مقدار خود رسید.عملکرد بیولوژیک نیز در هر دو شرایط تنش و بدون تنش خشکی، در اثر کاربرد خاکی کلات آهن، افزایش معنی داری یافت.میزان اسیدهای چرب پالمیتیک، استئاریک ، اولئیک اسید ، تحت اثر تنش خشکی، افزایش معنی داری داشتند، در حالی که میزان اسید چرب لینولئیک و عملکرد روغن، کاهش معنی داری یافتند. بیشترین درصد اسیدهای چرب پالمیتیک، استئاریک، اولئیک اسید، دراثر کاربرد خاکی کلات آهن بود، در حالی که بیشترین درصد اسید چرب لینولئیک و عملکرد روغن، در اثر کاربرد برگی کلات آهن، به دست آمد. در شرایط بدون تنش و تنش نیز، بیشترین میزان عملکرد روغن دانه به ترتیب متعلق به تیمارهای محلول پاشی و کاربرد خاکی کلات آهن بوده است. بیشترین درصد اسیدهای چرب استئاریک، اولئیک و لینولئیک، در شرایط بدون تنش، همراه با کاربرد خاکی کلات آهن، مشاهده گردید، در حالی که کمترین وبیشترین درصد اسیدهای چرب پالمیتیک و لینولئیک، در شرایط تنش، در اثر کاربرد برگی کلات آهن، به دست آمده است.