نام پژوهشگر: سمیه گلدوی
سمیه گلدوی مرجان محمدزاده
تغییرات کاربری زمین یکی از مهمترین معضلات جهانی است. این فرآیند اثرات زیادی را بر محیط زیست بر جای میگذارد. از اثرات مهم حاصل از تغییرات کاربری زمین میتوان به تغییر شرایط هیدرولوژیکی اشاره نمود. مدلسازی مکانی تغییرات کاربری زمین، فنی برای درک فرآیندهای تغییر کاربری زمین از نظر محل و مقدار تغییر است. رهیافتهای گوناگونی برای مدلسازی تغییرات کاربری زمین توسعه یافته اند و از میان آنها رگرسیون لجستیک و geomod در مطالعات بسیاری استفاده شدهاند. در این مطالعه از این دو رهیافت برای مدلسازی تغییرات کاربری زمین در منطقه گرگان در دوره زمانی 1988-2025 استفاده گردید. سپس، اثرات تغییر کاربری زمین بر آبهای سطحی با استفاده از مدل l-thia ارزیابی شد. به این منظور، تصاویر ماهوارهای سالهای 1988، 1998 و 2007 جهت تهیه نقشههای کاربری زمین مورد استفاده قرار گرفتند. صحت نقشهها با روش ماتریس خطا ارزیابی شد و سپس این نقشهها جهت آشکارسازی تغییرات کاربری زمین در دو دوره زمانی 1988-1998 و 1998-2007 استفاده گردیدند. نتایج، کاهش «اراضی جنگلی»، کاهش و افزایش «اراضی مرتعی و کشاورزی» و افزایش «کاربری شهری» را در کل دوره زمانی مورد نظر نشان داد. در مرحله بعد، برای مدلسازی تغییرات کاربری زمین، متغیرهای مستقل استخراج شدند. نتایج اجرای مدلها، توانایی بالای هر دو مدل را در منطقه نشان داد. همچنین، برای پیشبینی شرایط آینده اراضی در سالهای 2016 و 2025 از این دو روش مدلسازی استفاده گردید. نتایج آشکار ساخت که اراضی منطقه در آینده با رشد «کاربری شهری»، کاهش «اراضی جنگلی» و روندهای کاهشی و افزایشی «اراضی مرتعی و کشاورزی» همراه خواهند بود. مقایسه نتایج مدلها با استفاده از معیار کاپا نشان از اجرای موفقیتآمیز هر دو مدل برای مدلسازی تغییرات کاربری زمین را دارد، اما تواناییgeomod در این منطقه اندکی بیشتر از مدل رگرسیون لجستیک بوده است. جهت ارزیابی اثرات حاصل از تغییرات کاربری زمین بر منابع آب سطحی از مدلl-thia برای دوره زمانی 1988-2025 استفاده شد. نتایج حاصل از اجرای این مدل بیانگر افزایش عمق و حجم رواناب در این دوره است. نتایج این تحقیق، نیاز به اجرای برنامههای صحیح برای کنترل تغییرات کاربری زمین جهت حفظ تعادل اکولوژیک منطقه را نشان میدهد. بنابراین، برنامهریزی دقیق کاربری اراضی در منطقه میتواند موجب کاهش اثرات حاصل از تغییر کاربری زمین در آینده گردد.