یکی ازعمده ترین گویندگان فارسی زبان دردربارگورکانیان هندکه به مقام ملک الشّعرایی جلال الدّین اکبر(963-1014 ه .ق)رسیدواوراپس ازامیرخسرودهلوی،بزرگترین شاعر فارسی گوی هنددانسته اند،ابوالفیض فیضی(954-1004 ه .ق)است که علاوه برآثاردیگر، همچون بسیاری ازمقلّدان نظامی به تقلیدازلیلی ومجنون پرداخت ومثنوی عاشقانه نل ودمن را درهمان وزن به درخواست اکبرشاه درسال1003در4200بیت سرود.نل ودمن فیضی ترجمه منظوم آزادیست برگرفته ازمهابهارات،درداستان عشقبازی نل ودمن (nala va damayanti)وفیضی دراثنای داستان مضامین دینی،عرفانی،عاشقانه،فلسفی و...راگنجانده است. رساله حاضر تصحیح انتقادی منظومه «نل و دمن» است که درآن از چهار نسخه خطی ودو نسخه چاپ سنگی استفاده شده است. بدین گونه که اقدم نسخ (نسخه موزه کاخ گلستان، باتاریخ تحریر1023 )را مبنا قرارداده واختلافات نسخ را در پاورقی ذکر کرده ایم وبراساس تصحیح التقاطی و استحسانی،درمواردی که باتوجّه به معنی ووزن ابیات تشخیص داده ایم که ضبط نسخه بدل ها ارجحیّت دارد، ضبط آنها رادرمتن اعمال کرده ایم. جهت آشنایی مخاطب، در مقدّمه به معرفی شاعر، اوضاع سیاسی وادبی عصراو، داستانسرایی درادبیّات عهد صفوی وگورکانیان هند، آثار شاعر ومعرّفی منظومه نل ودمن پرداخته وویژگی های سبکی شاعرواثراو را، در سه سطح زبانی، فکری و ادبی بررسی کرده ایم. به علاوه ، دردوبخش جداگانه نسخه ها را، باتوجّه به اختلافات رسم الخطی ودیگر ویژگی های هریک، معرّفی کرده وتصویر آغاز و انجام نسخ ضمیمه شده است. پس از متن اشعار نیز، توضیحات لازم در مورد لغات، ترکیبات وابیات منظومه دربخش های پی نوشت، لغات وترکیبات وفهرست آیات و احادیث آمده است.