چکیده طی سال های 1310ـ 1285ش حوادث بی سابقه ای در تاریخ ایران رخ داد. نهضت مشروطه خواهی ایرانیان، به توپ بستن مجلس شورای ملی، استبداد صغیر، فتح تهران و عزل محمد علی شاه، افتتاح مجلس دوم و اولتیماتوم روس ها، اشغال آذربایجان توسط روس ها، جنگ جهانی اول و سرانجام تغییر حکومت و برقراری دیکتاتوری رضا شاه پهلوی. این ها وقایعی بودند که سنن حاکم بر جامعه را در هم ریختند و تأثیراتی بر گروه های مختلف جامعه خاصه زارعان گذاشتندکه سال ها این تأثیرات و آشفتگی حاصل از آن پابر جا بود. تا قبل از مشروطیت، مالکیت ارضی، قدرت و نفوذ زمین داران را در امور سیاسی فراهم می کرد. مالک زمین برای حفظ موقعیت خود مجبور بود در شهرها زندگی کند و برای اداره ی دهات از مباشران خود کمک بگیرد. زارعان که اکثریت دهات را تشکیل می دادند بر روی اراضی اربابی کشت و زرع کرده و در پایان فصل درو سهم خود را دریافت می نمودند. استبداد حاکم بر جامعه ایران هرگونه انفعالی را از آنان سلب می نمود. گویی آنان محکوم به اطاعت از هر قدرتی بودند. طی قرن نوزدهم میلادی اوضاع اقتصادی و اجتماعی زارعان رو به وخامت بیشتری گرایید. مشروطیت ایران که با بست نشینی مردم به دست آمده بود سعی در از بین بردن استبداد موجود داشت اما با دخالت مالکان بزرگ و دول خارجی با ناکامی مواجه شد. زارعان آذربایجان در این دوران متحمل تعدیات بسیاری از سوی ایلات منطقه و قوای روسیه شدند و هنوز از مصائب مشروطه خواهی و تعدیات قوای روسیه در آنجا کمر راست نکرده بودند که گرفتار تهاجم قوای متفقین در جنگ جهانی اول گردیدند و خسارات زیادی را متحمل شدند. روی کار آمدن رضا شاه نه تنها وضعیت زارعان را بهتر نکرد بلکه با شورش های که در این منطقه صورت گرفت بر وخامت اوضاع آنان افزود. در این رساله سعی شده با تکیه بر اسناد و منابع موجودضمن بیان تأثیر حوادث سال های 1310ـ 1285ش بر مالکان و زارعان، وضعیت اقتصادی اجتماعی زارعان آذربایجان طی این دوره مورد بررسی قرار گیرد.