با توجه به اهمیت و ضروت واکنش به درک غربی از فلسفه اسلامی، در این پایان نامه پس از بررسی دیدگاه های مختلف درباره فلسفه اسلامی به تبیین ماهیت حقیقی این فلسفه پرداخته شده است و روشن گردیده است که فلسفه به معنای تفکر عقلانی در امور هستی شناسانه، نه تنها امری مخالف با دین و در مقابل آن نیست بلکه از دل دین برمیخیزد. همچنین ضمن بیان گزارشی از تلقی چند تن از اندیشمندان معاصر درباره سیر تفکر فلسفی- کلامی فلاسفه مسلمان و مکاتبی چون فارابی، اسماعیلیه، ابن سینا، غزالی، ابن رشد و ابن طفیل، روشن شده است که نباید صرفاً به بررسی مآخذ، منابع و خاستگاه عقاید فلاسفه ی مسلمان در میان متفکرین یونان نشست، اگرچه شناخت پیشینه تفکر فلاسفه در بررسی افکار و آراء آنان اهمیت دارد اما صرف بررسی منابع و مآخذ افکار فلاسفه در آراء پیشینیان، سبب غفلت از معرفت نسبت به حقیقت فلسفه ی آنان و دستیابی به عمق آن خواهد شد؛ همچنین روشن شده است که در بیان تأثیرپذیری فلسفه از کلام باید به این نکته مهم عنایت نمود که اگرچه متکلمین نقشی اساسی در سنت پس از ابن سینا داشته اند، اما اینگونه نبوده که فلسفه اسلامی به عنوان علمی لابشرط نسبت به دین و آموزههای دینی، در اثر پیوند با کلام به عنوان علمی منطبق با آموزه های اسلامی رشد یافته باشد. بلکه بالعکس، فلسفه و استدلالات عقلی وارد کلام شده به طوری که گاهاً موضوع آنها به هم آمیخته است و حتی دوره ای تازه در کلام اشعری آغاز شده است.