چکیده: در این بررسی تکثیر غیرجنسی گونه سفید پلت (populus caspica bornm.) از جنبه های مختلف مورد مطالعه قرار گرفت و اثرات برخی از تنش های محیطی (کمبود آب و غرقابی) بر عملکرد مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی آن در نهالستان کلوده آمل تعیین گردید. بررسی اثر منشأ قلمه و عمق کاشت بر جوانه زنی و کارآیی تولید نهال نشان داد که قلمه های حاصل از ساقه نهال یکساله و شاخه یکساله درخت میانسال عملکرد بیشتری از قلمه های حاصل از جست یکساله تتارد داشتند. تجزیه وتحلیل اثر بافت خاک و تعداد جوانه در قلمه، بر درصد جوانه زنی قلمه، زنده مانی، رشد ساقه و ریشه زایی نهال ها مشخص نمود که کاشت قلمه در خاک لومی مناسبتر از خاک های لومی شنی و شنی لومی می باشد و قلمه های دارای سه جوانه عملکرد بهتری نسبت به قلمه های دارای دوجوانه دارند. بررسی اثرات تنش خشکی با چهار سطح رژیم رطوبتی (20، 40، 60 و 80 درصد ظرفیت مزرعه ای) و دو نوع قلمه با منشأ نهالی و درختی بر عملکرد مورفولوژیکی و فیزیولوژیکی نهالهای یکساله سفید پلت نشان داد که با افزایش تنش خشکی، زنده مانی، رویش طولی، رویش قطری، تعداد برگ، سطح برگ، سطح ویژه برگ، زی توده ریشه، اندام هوایی نهال ها کاهش می یابد. همچنین با تشدید تنش خشکی، عملکردهای فیزیولوژیکی گیاه نظیر فتوسنتز، هدایت روزنه ای، تعرق، پتانسیل آبی، محتوی کلروفیل، کارایی فتوشیمیایی فتوسیستم 2 و محتوای نسبی آب برگ کاهش و کارآیی مصرف آب افزایش می یابد. آستانه تحمل به خشکی نهالهای یکساله سفید پلت با توجه به زنده مانی نهال ها، میزان 40 درصد ظرفیت مزرعه ای تعیین گردید که طی مدت 4 ماه رویش، تفاوت معنی داری با نهال های رشد یافته در شرایط کنترل نشان نداد. منشأ قلمه اثر معنی داری بر زنده مانی نهال ها در رژیم های مختلف رطوبتی نداشت. مطالعه مقاومت به شرایط غرقابی نهال یکساله سفید پلت در سه اکوتیپ آشکار نمود که این گونه 150روز شرایط غرقاب را با زنده مانی بالغ بر 94 درصد تحمل می کند. همچنین نرخ فتوسنتز خالص، تعرق، هدایت روزنه ای و کلروفیل فلورسانس نهال ها تحت تنش غرقابی کاهش و محتوی پرولین و پتانسیل آبی در شرایط غرقاب افزایش یافت. عناصر تغذیه ای پر مصرف (npk) نهال های غرقاب نسبت به کنترل به صورت معنی داری کاهش یافت. صرف نظر از شدت تنش غرقابی، رویش قطری و ارتفاعی در اکوتیپ گلستان و اندازه سطح برگ، بیوماس ریشه و بیوماس کل در اکوتیپ گیلان بیش از دو اکوتیپ دیگر بود. در کل، اگرچه اندازه های اغلب صفات مورفولوژی، فیزیولوژی نهال در شرایط غرقابی نسبت به شاهد کمتر بود اما نهال های هر سه اکوتیپ به شرایط غرقابی پاسخ نسبتاً خوبی دادند. واژه های کلیدی: