نام پژوهشگر: فاطمه مشهدی ابراهیم

بررسی اختلالات زبانی کودکان مبتلا به اوتیسم
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علامه طباطبایی - دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 1389
  فاطمه مشهدی ابراهیم   محمد دبیر مقدم

الف: موضوع و طرح مسئله ( اهمیت موضوع و هدف ): پژوهش حاضر به توصیف اختلالات زبانی کودکان مبتلا به اوتیسم می پردازد. سازمان ملل متحد در سال 2007 قطعنامه ای را صادر کرد و بر اساس آن روز دوم آوریل را روز جهانی آگاهی از اوتیسم نامید و از اعضاء این سازمان خواست تا برای بالا بردن آگاهی همگانی نسبت به این بیماری تلاش کنند. همین مسئله اهمیت تمام پژوهش هایی را نشان می دهد که درباره اوتیسم انجام می شوند. علاوه بر این، شناخت اختلالات زبانی در کودکان مبتلا به اوتیسم می تواند معیار تشخیصی خوبی به دست دهد زیرا پژوهش ها نشان می دهند وجود اختلالات زبانی در سنین پایین احتمال تشخیص بیماری اوتیسم در سنین بالاتر را افزایش می دهد. این بدان معنی است که توجه به اختلالات زبانی در سنین پایین می تواند سبب شود که بیماری زودتر تشخیص داده شود. اگر بیماری در سنین پایین تر تشخیص داده شود، درمان ها بهتر عمل می کنند. بنابراین مطالعه اختلالات زبانی در کودکان مبتلا به اوتیسم از اهمیت به سزایی برخوردار است. ب: مبانی نظری شامل مرور مختصری از منابع، چارچوب نظری و پرسش ها و فرضیه ها: اوتیسم: اوتیسم بیماری یا مجموعه ای از بیماری های مرتبط به همِ رشدیِ دستگاه عصبی است که با اختلال هایی در تعامل اجتماعی، ارتباطات و انعطاف پذیری رفتاری مشخص می شود. در این بیماری زبان وجود ندارد یا آسیب دیده است. اختلالات زبانی در این بیماری عبارتند از پژواک گویی، گفتن جملات بی ربط، اشکالات واج شناختی، نحوی، معنایی و کابردشناختی. طیف اختلالات اوتیسم که خود شامل سه بیماری است (اوتیسم، آسپرگر و اختلال نافذ رشد نامعین) به همراه دو بیماری دیگر( سندرم فروپاشی کودکی و سندرم رت) طیف اختلالات نافذ رشد را تشکیل می دهند. چارچوب نظری: ایگستی، بنتو و دادلانی در سال 2007 مقاله ای را به چاپ رساندند که در آن به بررسی اشکالات نحوی کودکان مبتلا به اوتیسم پرداختند و نتایج را با دو گروه دیگر مقایسه کردند که یک گروه مبتلا به تأخیر رشدی بودند و گروه دیگر کودکانی بودند که رشد کاملأ عادی داشتند. آنها به این نتیجه رسیدند که میانگین طول پاره گفته در گروه مبتلا به اوتیسم به طور معناداری پایین تر از دو گروه دیگر بود، این گروه در تک تک خرده آزمون های شاخص نحو زایا نمره پایین تری گرفتند، اشتباهات دستوری بیشتری داشتند و کلمات بی معنی بیشتری تولید کردند. پرسش های این پژوهش: آیا عده ای از کودکان مبتلا به اوتیسم بدون کلام هستند و صحبت نمی کنند؟ آیا آن دسته ای از کودکان مبتلا به اوتیسم که گفتار دارند، گاهی صحبت های دیگران را تکرار می کنند؟ آیا آن عده ای از کودکان مبتلا به اوتیسم که گفتار دارند به هنگام کاربرد زبان به لحاظ نحوی اشکالاتی دارند؟ فرضیه های این پژوهش: عده ای ازکودکان مبتلا به اوتیسم گفتار ندارند. عده ای از کودکان مبتلا به اوتیسم که گفتار دارند گاهی گفتار دیگران را تکرار می کنند (پژواک گویی). تعدادی از آن ها که گفتار دارند به هنگام کاربرد زبان از نظر نحوی اشکالاتی دارند. پ: روش تحقیق: پنج کودک چهار تا هفت ساله که با تشخیص روانپزشک کودکان، مبتلا به اوتیسم محسوب می شدند و در یکی از مراکز توانبخشی تهران خدمات درمانی مربوط به اوتیسم را دریافت می کردند انتخاب شدند. یک جلسه بازی آزاد سی دقیقه ای کودک به همراه مادر یا پدر و پژوهشگر، به کمک یک دستگاه دوربین فیلمبرداری و یک دستگاه ام. پی. فُر (که فقط صدا را ضبط می کند) ثبت شد. از دو کودک دیگر هم که تشخیص اوتیسم در مورد آن ها توسط روانپزشک کودکان داده شده بود ولی در مرکز دیگری خدمات درمانی دریافت می کردند در خانه خودشان فیلمبرداری شد اما جلسه بازی آزاد همه هفت کودک در فاصله زمانی ساعت سه تا هفت عصر انجام شد. گفته های این کودکان ابتدا به نوشته تبدیل شد و سپس واج نویسی شد. تکواژهای آن تقطیع شد و از نظر ویژگی های نحوی، پژواک گویی و میانگین طول پاره گفته بررسی شد. نُه کودک چهار تا هفت ساله مبتلا به اوتیسم دیگر هم به این مرکز مراجعه می کردند که گفتارشان در حد ساخت جمله نبود یا اصلاً صحبت نمی کردند. ت. یافته های تحقیق، نتیجه گیری و پیشنهادات: پس از تحلیل داده های زبانی این کودکان مشخص شد عده ای از کودکان مبتلا به اوتیسم صحبت نمی کنند، 71% از آن ها که صحبت می کردند پژواک گویی داشتند، میانگین طول پاره گفته در 6 کودک پایین تر از کودکان عادی بود، آن هایی که گفتار داشتند به هنگام صحبت اشکالات نحوی داشتند از جمله اینکه دو نفر از کودکان مطابقه میان نهاد و فعل جمله رارعایت نکردند، ساخت مجهول را فقط یکی از کودکان به کاربرد، هیچ یک از کودکان از حروف اضافه مرکب استفاده نکردند، دو نفر از آن ها در مواردی «با» و«تو» را حذف کردند، کودکی که پایین ترین میانگین طول پاره گفته را داشت از فعل نفی، وجه التزامی و تکواژگونه های «را» هم استفاده نکرد. این پژوهش فقط به بررسی های نحوی گفتار این کودکان پرداخت در حالی که در بسیاری دیگر از حوزه های زبانی این کودکان نیاز به تحقیق وجود دارد که در ادامه عنوان می شوند: - بررسی اختلالات زبانی دیگر بیماری های طیف اختلالات نافذ رشد - سطوح دیگر زبان از جمله واج شناسی، صرف، معناشناسی و کاربردشناسی در افراد مبتلا به اوتیسم نیازمند بررسی است. - سیاق را می توان در این افراد بررسی کرد. - با بررسی مشکلات این افراد در یادگیری زبان دوم هم شاید بتوان به درک بهتری از یادگیری زبان مادری در آن ها رسید. - عناصر زبر زنجیری کلام در این افراد غیرعادی هستند و نیاز به بررسی دقیق دارند. - می توان مهارت های درک خواندن و نحوه آموزش خواندن و نوشتن در مدرسه را مورد پژوهش قرار داد. - می توان با بررسی کودکانی که مدرسه رفته اند و مقایسه زبان آن ها با کودکان پیش از دبستان، نقش مدرسه و یادگیری مهارت های زبانی خواندن و نوشتن را بر زبان مبتلایان مشخص کرد. - آهنگ، بلندی، طنین و ریتم گفتار افراد مبتلا به اوتیسم غیرعادی است که نیاز به بررسی دقیق دارد. - گفتار درونی هم در این افراد آسیب دیده است که می توان آن را هم مورد بررسی قرارداد. - می توان بررسی کرد که در زبان این افراد کدامیک از نقش های زبانی که یاکوبسن عنوان کرده است مشاهده می شود. -رعایت یا عدم رعایت اصول گرایس و میزان درک کارگفت ها را هم در این افراد می توان بررسی کرد.