چکیده: مروری بر نیازهای کارفرمایان بخش کشاورزی این مسئله را آشکار می سازد که آنان از دانش آموختگان کشاورزی انتظاردارند که خلاقیت، مهارت، تفکر انتقادی و توانایی سازگاری با تغییرات را داشته باشند. این دیدگاه در رشته ترویج و آموزش کشاورزی بیشتر از هر گرایش دیگر مورد تأکید قرار گرفته است. به منظور ارتقاء قابلیت های حرفه ای دانشجویان این رشته، درس کارآموزی به ارزش 2 واحدعملی در گروه های ترویج وآموزش کشاورزی دانشگاهی ارائه می گردد. علی رغم، اهمیت کارآموزی در اشتغال پذیری دانشجویان، برخی از نارسایی ها و کاستی ها در این درس باعث شده که از کارکرد اصلی آن کاسته شده و بعضاً به یکی از واحدهای مشکل ساز تبدیل شود که دانشجویان علاقه کافی برای گذراندن آن ندارند و پیامدهای مورد انتظار نیز چندان محقق نمی شود. بهبود دوره کارآموزی در ابتدای امر نیازمند شناسایی وتحلیل مولفه های اثربخشی این دوره به منظور دستیابی به اهداف آن می باشد. لذا هدف پژوهش حاضر، تحلیل مولفه های اثر بخشی دوره کارآموزی رشته ترویج وآموزش کشاورزی به منظور ارایه الگوی مطلوب بوده است. این تحقیق از نوع مطالعات پیمایشی اکتشافی است که جامعه آماری آن را سه گروه کنشگران تشکیل دادند. گروه اول شامل 18 نفر از اساتید گروه های ترویج وآموزش کشاورزی در دانشکده های کشاورزی غرب کشور (دانشگاه رازی کرمانشاه، دانشگاه بوعلی همدان، دانشگاه آزاد ایلام) بود که با روش سرشماری انتخاب شدند. گروه دوم 150 کارفرمای بخش کشاورزی در استان های همدان، ایلام و کرمانشاه بود که بصورت هدفمند انتخاب گردیدند. در نهایت گروه سوم، 100 نفراز دانشجویان رشته ترویج وآموزش کشاورزی که در زمان انجام تحقیق دوره کارآموزی را گذرانده بودند، به صورت تصادفی برگزیده شدند. ابزار گرد آوری داده ها پرسشنامه بود که روایی آن به روش صوری و پایایی آن با محاسبه آلفای کرونباخ برای هر سه پرسشنامه بطور جداگانه سنجیده شد (اساتید: 77/0 = ?، کارفرمایان: 88/0 = ?، کارآموزان: 88/0 = ?)که گویای پایایی ابزار تحقیق بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها ی گردآوری شده از نرم افزارspss13 بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که کارفرمایان و کارآموزان نگرش مثبتی نسبت به دوره کارآموزی داشتند. اما اساتید نگرش منفی نسبت به دوره کارآموزی داشتند. همچنین، یافته ها نشان داد که کنشگران، محول کردن کارهای غیر تخصصی به کارآموزان، مشخص نبودن هدف دوره برای کار فرمایان، عدم نظارت مدرس کارآموزی در طی دوره، نامناسب بودن شیوه ارزشیابی، نامناسب بودن شیوه جایابی کارآموزان، عدم هماهنگی بین دانشگاه و کارفرما قبل از ورود کارآموز به محیط کارآموزی را جزء مهمترین مشکلات دوره دانسته اند. نتایج تحلیل مولفه های اصلی نشان داد که، هشت عامل در اثربخشی دوره کارآموزی نقش دارند که عبارتند از: شفافیت وظایف کنشگران، آمادگی کارآموز، محیط کارآموزی، مدرس کارآموزی، فراهم بودن شرایط یادگیری، برنامه ریزی و هماهنگی ، تعامل کنشگران و تناسب زمان دوره. این عوامل در مجموع 5/69 درصد واریانس اثربخشی را تبیین نمودند. برگزاری کلاس های توجیهی برای کنشگران قبل از شروع دوره ی کارآموزی، فرستادن کارآموزان به ادارات و یا نهادهای مرتبط با رشته تحصیلی آنان، امضاء تفاهم نامه ای بین دانشگاه و کارفرما به منظور همکاری و دستیابی به اهداف دوره کارآموزی، نظارت مدرس کارآموزی در طول دوره، تبیین جایگاه و اهمیت دوره برای کارآموزان در جهت آمادگی برای ورود به بازارکار توسط دانشگاه، افزایش طول دوره کارآموزی و بهره گیری از دفتر کارآفرینی و ارتباط با صنعت دانشگاه ها به عنوان محلی برای جایابی کارآموزان بالقوه و طراحی سامانه اطلاعات کارآموزی به منظور ارتباط کنشگران کارآموزی، توصیه می-گردد. در نهایت نتایج این مطالعه منجر به طراحی مدل میدانی مولفه های تاثیر گذار بر اثربخشی دوره های کارآموزی دانشجویان ترویج و آموزش کشاورزی از دیدگاه کنشگران گردید. واژه های کلیدی: کارآموزی، کنشگران، اثربخشی، ترویج وآموزش کشاورزی، تحلیل مولفه های اصلی