تحولات فقه سیاسی شیعه، ارتباط مستقیمی با تغییرات اجتماعی جوامع شیعه دارد به نحوی که می توان آن را منعکس کننده خصوصیات یک عصر تاریخی دانست. با شروع عصر غیبت کبری، دوران جدیدی برای جامعه شیعیان امامیه اغاز شد که طی آن، مفهوم جدیدی از مرجعیت دینی در میان شیعیان امامی مذهب که پیشتر تنها مرجع دینی آنها در مسایل فقهی شخص امام و تعالیم او بود، شکل گرفت. در این دوره نظام مرجعیت به شکل مفتی و مستفتی است و با مفهوم مرجعیت پس از خود (یعنی دوران معاصر ) که به صورت تقلید و مقلد است، تمایز دارد. عصر ما بین دوره شیخ طوسی تا دوران معاصر را می توان دوره ای خاص برشمرد و بر اساس برخی دلایل، می باید آن را دوران گذار نامید. بررسی تحولات رخ داده در دوران گذار که از مقطع حسن بن یوسف حلی (متوفی 726) تا شهید ثانی (متوفی 965) از آن در نوشتار حاضر مورد بررسی قرار می گیرد، در حقیقت مقطعی است که برخی از تغییرات مهم و تأثیر گذار در نظام مرجعیت شیعه رخ داده است. در این میان، نقش حسن بن یوسف حلی بسیار چشمگیر است. کلمات کلیدی: حسن بن یوسف حلی، شهید اول، محقق کرکی، شهید ثانی، مرجعیت.