در این عصر ما با انواع ادیان آسمانی و زمینی روبرو هستیم و ناچاریم در خصوص این کثر ت ها دیدگاه و تفسیری داشته باشیم. سه رویکرد مختلف نسبت به مسئله ی تنوّع ادیان وجود دارد: انحصارگرایی: که نجات انسان ها را منحصر به سنّت دینی خاص می داند و دیگران را از آن محروم می کند. شمول گرایی: حقیقت نهایی را، تنها در یک دین خاص می داند اما سایر ادیان نیز بهره ای از حقیقت و نجات را دارند. کثرت گرایی: عبارت است از پذیرش نجات و رستگاری در همه ی سنّت های بزرگ دینی به نحوی که همه ی این سنّت ها از نظر حقیقت از اعتبار و ارزش یکسان برخوردارند. کثرت گرایی دینی هیک از نظریاتی است که اخیراً بر سر زبان ها افتاده است. هیک به پیروی از کانت، با رهیافتی معرفت شناسانه، حقیقت دینی را به دو سطح نومنی «واقعیت فی نفسه» و فنومنی «واقعیت آنچنان که به تجربه در می آید» تفکیک می کند. هیک در باب تجربه دینی از این مدل معرفتی کانت مدد می گیرد. هنگامی که دینداران می-کوشند تا از واقعیت غایی سخن بگویند فقط می توانند بگویند که آن واقعیت چگونه برایشان پدیدار شده است. این تجربه با توجه به مفاهیم و مقولات دینی، گستره ی متنوّعی از تجارب را به بار می آورد. هیک ثمره ی اخلاقی چنین تجربه ای را تحول شخصیت انسان از خود محوری به حق محوری می داند. در این رساله سعی براین بوده است که ابتدا رویکردهای مختلف نسبت به مسئله تکثر ادیان را بیان و همچنین مبانی درون دینی و برون دینی این نظریه را مطرح نموده و سپس نقد نماییم. در ادامه، مراحل رهیافت هیک به این نظریه را و همچنین مبانی نظریه وی و نیز کثرت گرایی نجات شناسی و حقیقت شناسی وی را بیان نموده و در نهایت به نقد آن پرداخته و به این نتیجه رسیده ایم که اشکال اساسی نظریه هیک این است که به نظر وی دین یک واکنش انسانی صرف نسبت به خدا و واقعیت غایی است در حالی که در جهان بینی اسلامی، دین از وحی الهی نشأت یافته است و دین یکی است و ادیان تفاوت دارند نه تعدد. کلید واژه گان: کثرت گرایی، انحصارگرایی، شمول گرایی، نجات، سنت های دینی، جان هیک.