در این تحقیـق که با عنـوان « مشارکت مردمـی در حل و فصـل اختلافات در مبانی فقهی و قانونی » مطرح شده ابتدا در پاسخ به این سوال که آیا اصولاً مشارکت مردمی در حل و فصل اختلافات دارای چه مبنایی است ؟ این فرضیه ها به ذهن خطور کرده که : مداخله مردم در حل و فصـل اختلافات منشـأ فقهی و قانونی دارد . بدنبال آن فرضیه های دیگری مطرح گردید از قبیل اینکه ، این نوع مشارکت در مرحله پیشگیری از جرائم و مجازات مجرمین موثر خواهد بود . همچنین این مشارکت باعث بالا رفتن آگاهی عمومی و التزام مردم به رعایت قوانین می گردد . برای دستیابی به پاسخ سوال فوق و تأیید و یا رد فرضیه ها ، از روش مطالعه کتابخانه ای جهت گردآوری اطلاعات و داده ها استفاده شده است به نحوی که پس از مطالعه کتابها ، مقالات ، روزنامه ها ، مجلات ، پایان نامه ها ، اطلاعـات گـردآوری و با استفـاده از شیوه استدلالی و تفسیری متون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته اند در نهایت این نتایج بدست آمده که : اولاً : در منابع اولیه فقهی یعنی کتاب و سنت ، مفاهیمی از قبیل اصلاح ذات البین و میانجی گری شفاعت ، تحکیم و داوری آمده کـه هر کـدام به نحوی بیانگر مشارکت مردم در حل و فصل اختلافات می باشند . ثانیاً : در قانونگذاری کشور ما همواره اندیشه مشارکت دادن مردم جهت حل و فصل اختلافات وجود داشته است . ثالثاً : علیرغم توجه و تأکید منابع دینی بر شیوه های غیر رسمی و مشارکت دادن مردم در حل و فصل اختلافات ، دو مانع عمده در راه تحقق این نوع مشارکت به نظر می رسد : یکی حاکمیت اندیشه های فقهی سنتی در خصوص تحکیم و داوری و دیگری نقص در قوانین موجود در خصوص نهادهای مردمی بخصوص در رابطه با قاضی تحکیم و شورای حل اختلاف .