چکیده: مقدمه: دیابت نوع یک، بیماری مزمنی است که با سطوح بالای گلوکز خون، به علت کمبود کامل یا نسبی انسولین در گردش، مشخص می شود. از طرفی کبد یک اندام وابسته به انسولین است که در هومئوستازی گلوکز دارای نقش اساسی است و شدیدا" تحت تاثیر دیابت قرار می گیرد. در این رابطه اگرچه آن دسته از عوارض دیابت که منجر به نفروپاتی، نوروپاتی و بیماری های قلبی و عروقی می شوند به خوبی توضیح داده شده اند، اما در زمینه ارتباط احتمالی بین دیابت و اختلالات عملکردی کبد مطالعات محدودی صورت گرفته است. بدین منظور در مطالعه حاضر اثرات دیابت تجربی بر عملکرد و ساختار کبد مورد بررسی قرار گرفته است. در این رابطه برای ارزیابی میزان اختلالات عملکردی کبد، تغییرات سطوح سرمی مارکرهای بیوشیمیایی کبدی از قبیل ترانس آمینازهای سرم (alt, ast)، آلکالین فسفاتاز (alp)، آلبومین و بیلی روبین توتال و برای بررسی تغییرات ساختاری کبد مقاطع میکروسکوپی کبد مورد بررسی بافت شناسی قرار گرفت. مواد و روش ها: هجده رت نر بالغ نژاد ویستار با محدوده وزنی 250 تا 300 گرم به سه گروه کنترل، دیابت نوع یک (تزریق درون صفاقی stz با دوز mg/kg 55 وزن بدن) و دیابت نوع یک + انسولین (تزریق زیر پوستی انسولین با دوز iu/kg/day 5) تقسیم شدند. این حیوانات به مدت 7 هفته در شرایط استاندارد و با دسترسی آزاد به آب و غذا نگهداری شدند. از کلیه حیوانات در پایان هفته دوم و هفته چهارم آزمایش خونگیری و فاکتورهای بیوشیمیایی و مارکرهای کبدی سرم اندازه گیری و سپس مورد مقایسه قرار گرفت. در پایان هفته هفتم پس از کشتن حیوانات و تثبیت نمونه هایی از کبد (فرمالین 10 درصد) و سپس آماده سازی بافتی و رنگ آمیزی h & e تغییرات بافت شناسی از قبیل ذخیره چربی در کبد، اندازه هسته هپاتوسیت ها، وجود یا عدم وجود فیبروز و وضعیت عروق پورت و مجاری صفراوی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج: نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که در مقایسه با گروه کنترل: سطوح سرمی آنزیم های کبدی (alt, ast, alp) در هفته دوم و چهارم آزمایش در هر دو گروه تجربی افزایش معنی دار یافت. سطح بیلی روبین توتال در پایان هفته چهارم آزمایش در گروه دیابت نوع یک بطور معنی داری افزایش یافت. تغییرات سطوح آلبومین معنی دار نبود. از لحاظ تغییرات ساختاری و بافت شناسی تفاوت مشهودی بین ساختار کبد در گروه کنترل و گروه های تجربی دیده نشد. بحث و نتیجه گیری: مطالعه حاضر نشان داد که با وقوع هیپرگلیسمی عملکرد کبد به سرعت دستخوش تغییر می شود. از تظاهرات تغییرات عملکردی کبد تغییر در سطوح سرمی مارکرهای کبدی است. علاوه بر این دیابت و کمبود انسولین ناشی از آن با افزایش کاتابولیسم پروتئین ها، گلوکونئوژنز و لیپولیز متابولیسم کبد را تحت تاثیر قرار می دهد. همچنین هیپرگلیسمی احتمالا" با القای استرس اکسیداتیو و افزایش تولید رادیکال های آزاد زمینه آسیب غشای هپاتوست ها و نشت آنزیم های سیتوزولی به جریان خون را فراهم می کند. افزایش بیلی روبین سرم خود می تواند بیانگر آسیب هپاتوسیت ها و در نتیجه کاهش ظرفیت کبد برای کونژوگه کردن بیلی روبین و ترشح آن به صفرا باشد. کلمات کلیدی: دیابت، هیپرگلیسمی، استرپتوزوتوسین، رت، تست های عملکردی کبد، lfts.