تولید محصول رابطه تنگاتنگی با محیط اطراف ریشه داشته و تحت تأثیر رشد و اعمال ریشه می باشد. هوادیدگی کانی ها یک منبع مهم تولید عناصر غذایی مورد نیاز برای رشد گیاه در منطقه خاک- ریشه می باشد. شرایط ریزوسفر(فراریشه) برای جذب مواد غذایی و رشد گیاه بسیار مهم است. هدف این پژوهش بررسی نوع کانی ها و هوادیدگی آن ها در بخش رس و سیلت خاک ها در حضور ریشه گیاه است. به این منظور نمونه برداری خاک ها به صورت سطحی و از عمق 0 تا 30 سانتی متری در چهار راسته خاک با رژیم رطوبتی متفاوت (اریدیک، زریک، یودیک) انجام گردید. مطالعات در دو مرحله آزمایشگاهی (قبل از کشت گیاه) و گلخانه ای انجام شد. در مجموع خاک ها درچهار راسته اریدیسولز، آلفی سولز، اینسپتی سولز و مالی سولز قرار گرفتند. آنالیز کانی شناسی و هوادیدگی کانی ها توسط دستگاه اشعه ایکس انجام شد. آنالیزهای کانی شناسی خاک ها نشان داد که کانی های ایلیت، کلریت، کائولینیت و اسمکتیت در هر چهار راسته خاک وجود دارند. کانی ورمیکولیت در رژیم یودیک و راسته آلفی سولز دیده شد. نتایج حاصل از آزمایشات گلخانه ای وکشت گیاه ذرت در بخش های رس و سیلت خاک ها و اعمال تیمار محلول غذایی دارای پتاسیم و بدون پتاسیم، حاکی از انجام عمل هوادیدگی کانی ها در این اجزا بود. در بخش رس خاک اریدیسولز هوادیدگی کانی ها با اعمال تیمار محلول غذایی بدون پتاسیم انجام شد. در پراش نگاشت اشعه ایکس مربوط به این تیمار کاهش شدت قله 18 آنگستروم در تیمار منیزیم و گلیسرول، کاهش و نبود اسمکتیت را نشان داد. کاهش کانی اسمکتیت، تشکیل کانی مخلوط منظم میکا- ورمیکولیت، از جمله تغییرات ایجاد شده بعد از کشت در بخش رس آلفی سولز بودند. در بستر های کشت حاوی بخش رس اینسپتی سولز، تغییرات شامل کاهش شدید تبلور کانی های میکا و کلریت و تشکیل کانی ورمیکولیت بود. در بخش رس خاک مالی سولز با اعمال تیمار محلول غذایی پتاسیم دار و بدون پتاسیم، کانی مخلوط میکا- ورمیکولیت تشکیل شد. با اعمال محلول غذایی بدون پتاسیم کانی ورمیکولیت تشکیل شد. نتایج آنالیز کانی شناسی جزء سیلت در چهار راسته اریدیسولز، آلفی سولز، اینسپتی سولز و مالی سولز نشان داد که در هر چهار راسته کانی های کلریت، میکا، کوارتز و فلدسپار از نوع پلاژیوکلاز دیده شدند. در بخش سیلت خاک اریدیسولز، کانی های میکا و کلریت در محیط گلدانی تحت آزمایش حذف شدند. در بخش سیلت خاک آلفی-سولز، کانی های میکا و کلریت و پلاژیوکلاز کاهش یافتند. با اعمال محلول غذایی بدون پتاسیم پیک های مریوط به کانی فلدسپار از جمله پیک 23/3 آنگستروم کاملا حذف شدند. در بخش سیلت خاک اینسپتی سولز، با اعمال محلول غذایی دارای پتاسیم کانی میکا به شدت کاهش یافته و حذف شد. نتایج آنالیزهای کانی شناسی بخش سیلت خاک مالی سولز بعد از کشت گلخانه ای نشان دهنده حذف کانی های کلریت، میکا و حتی پلاژیوکلاز بود. نتایج آنالیز هوادیدگی کانی ها در بخش رس و سیلت خاک ها حاکی از آن است که با انجام کشت گیاه ذرت و اعمال تیمارهای مربوطه تحت تاثیر ترشحات ریشه گیاه مثل ترشح یون های هیدرونیوم و موادآلی سطح ریشه اسیدی شده است که در چنین محیطی هوادیدگی کانی ها صورت پذیرفت. بیشترین میزان وزن خشک و پتاسیم جذب شده اندام هوایی گیاه در بسترهای حاوی بخش رس راسته آلفی سولز و بخش سیلت خاک مالی سولز، تغذیه شده با محلول غذایی دارای پتاسیم بودند که نشان می دهد بیشترین رهاسازی پتاسیم در این اجزاء صورت گرفته است. واژه های کلیدی : ریزوسفر، کانی رسی، جزء سیلت، هوادیدگی کانی ها