چکیده موضوع این پایان نامه شناخت نقش ایران در تعیین رژیم امنیتی دریای خزر است. تاریخ معاصر ایران نشانگر این واقعیت است که امنیت ملی کشور همواره در معرض تهدیدهای گوناگون از سوی قدرتهای بزرگ بوده است. فروپاشی شوروی نگرانیهای جدیدی برای امنیت ملی کشور فراهم آورد. ظهور تعداد جدیدی از همسایگان در مناطق شمالی، بروز تحول در ساختار یکپارچه امنیتی موجود در این منطقه، بروز یک سری تحرکات و اختلافات مرزی، زبانی، نژادی و قومی در حاشیه مرزهای شمالی ایران، پیدایش فضایی مناسب برای عرض اندام یک جانبه و نافذ امریکا در مناطق شمال ایران همه از مسائلی هستند که بر امنیت ایران تاثیر گذارند. سوال اصلی این پژوهش این است که ایران چه نقشی می تواند در تعیین رژیم امنیتی دریای خزر داشته باشد؟ از آنجاییکه این پژوهش بر اساس تئوری باری بوزان انجام گرفته است، یافته های این پژوهش نشان می دهد که فروپاشی شوروی به خاطر حضور بازیگران منطقه ای و فرا منطقه ای تهدیدی برای امنیت ایران محسوب می شود. همچنین، شرایط مبارزات ژئوپلیتیکی کشورهای منطقه و بازیگران خارجی و اختلاف میان کشورهای ساحلی، موضوع امنیت و ثبات منطقه را آشکار می سازد. از اینرو ضرورت ایجاد سیستمی امنیتی در منطقه خزر معلول وجود تهدیدات مهم و بالقوه ای همچون: تهدید بی ثباتی سیاسی منطقه، خطر درگیری نظامی میان کشورهای حوزه خزر وتهدید فاجعه زیست محیطی است. بنابراین ایجاد یک سیستم امنیتی موثر در این منطقه می تواند حلال مسائل مختلف منطقه شود و ظرفیتی برای همکاری در زمینه های امنیت، انرژی، ترانزیت و روابط دوجانبه فنی- نظامی میان کشورهای منطقه شود. از آنجائیکه ایران دارای جایگاه خاصی در منطقه خزر می باشد می تواند با پیوستن به مجموعه های امنیتی مثل سازمان شانگهای، در میانجیگری در کشمکشها و برخوردها در زمینه کاهش تنشها در منطقه نقش برجسته ای ایفا نماید. واژگان کلیدی: امنیت، امنیت خزر، دریای خزر، رژیم امنیتی،منطقه، منطقه خزر، ایران