عزیزالدین نسفی که به یک واسطه (سعدالدین حمّویه) شاگرد نجم الدین کبری محسوب می شود، از عارفان و نویسندگان مشهور نیمه دوم قرن هفتم هجری است. وی در نسفِ خوارزم زاده شد؛ سپس به بخارا، اصفهان و فارس عزیمت نمود و سرانجام در ابرکوه سکونت گزید و به تدریس و تألیف پرداخت و در همان جا وفات یافت. الانسان الکامل، کشف الحقایق، مقصد الاقصی، زیده الحقایق، بیان التنزیل، منازل السائرین و اصول و فروع از تألیفات اوست. در این میان دو کتاب ارزشمند انسان الکامل وکشف الحقایق از ابعاد مختلف حائز اهمیت بسیار است؛ زیرا، عمده آراء و اندیشه های فلسفی، کلامی، عرفانی، اخلاقی و تربیتی این عارف نامدار و معلم وارسته در این دو کتاب، به ویژه انسان کامل با نثری شیوا و پخته، انعکاس یافته است. آراء و اندیشه های عزیزالدین نسفی در زمینه های مختلف (بعنوان نمونه، تعبیر وی از فلسفه وحدت وجود، که بعدها منبع الهام صدرالدین شیرازی واقع شد) در نوع خود تازه و بدیع است. بخش عمده ی آراء و اندیشه های تربیتی و اخلاقی نسفی ، در خلال کتاب انسان کامل خصوصاً در پایان هر فصل این کتاب آمده است. آراء و عقاید نسفی پس از وی نقش به سزایی در تکوین فلسف? و اخلاق و مبانی تربیتی ایرانی و اسلامی داشته است. نگارنده این رساله بر آن است تا آراء و اندیشه های اخلاقی و تربیتی نسفی را که بیشتر به صورت توصیه های تربیتی خطاب به مریدان در خلال آثار وی پراکنده است، گرد آوری و به صورت موضوعی طبقه بندی نماید؛ آنگاه با مقایسه آن ها با آراء معاصرینش نظیر سعدی در بوستان و گلستان، به تحلیل و تبیین این آراء و اندیشه ها بپردازد.