دو آزمایش طراحی شد تا اثر منابع مختلف روی جیره را بر عملکرد، متابولیت های شکمبه و پلاسما، قابلیت هضم مواد مغذی و ابقاء برخی مواد معدنی در بره های نر مهربان مورد بررسی قرار گیرد. آزمایش اول: 20 بره 7-6 ماهه بطور تصادفی به 4 گروه تقسیم شدند و تیمارها شامل تیمار اول (جیره پایه بدون افزودن روی حاوی 47/22 پی پی ام روی)، تیمار دوم (جیره پایه + 40 پی پی ام روی به صورت سولفات روی)، تیمار سوم (جیره پایه + 20 پی پی ام روی به صورت روی پروتئینات) و تیمار چهارم (جیره پایه + 40 پی پی ام روی به صورت روی پروتئینات) بودند. این آزمایش 70 روز طول کشید. روزانه خوراک داده شده و پسمانده آن برای هر حیوان اندازه گیری شد تا خوراک مصرفی (بر اساس ماده خشک) بدست آید. در روز های 0، 28، 30، 65 و 70 آزمایش از هر بره قبل از نوبت غذایی صبح خونگیری شد. در روز های 33 و 67 آزمایش قبل از نوبت غذایی صبح مایع شکمبه توسط لوله معدی گرفته شد. از نمونه های روز 28 و 65 جهت اندازه گیری غلظت گلوکز، ca،p ، zn، fe و cu پلاسما و فعالیت alp، balp سرم، فعالیت sod گلبول های قرمز و پارامترهای هماتولوژی استفاده شد. ظرفیت آنتی اکسیدانی تام سرم در روز صفر و 28 آزمایش و همچنین جهت اندازه گیری غلظت بتا کاروتن و ویتامین a سرم از نمونه های روز 30 و 70 آزمایش استفاده شد. آزمایش دوم: 4 بره از هر کدام از گروه های آزمایش اول بطور تصادفی به قفس های قابلیت هضمی انتقال یافتند تا اثر منابع مختلف روی جیره بر قابلیت هضم ظاهری مواد مغذی و ابقاء n، ca،p ، zn، fe و cu اندازه گیری شود. تغذیه بره ها مانند آزمایش اول بود. آزمایش قابلیت هضمی 18 روز طول کشید که شامل 12 روز عادت پذیری و 6 روز جمع آوری نمونه ها بود. در دوره نمونه گیری هر روز خوراک داده شده، باقی مانده احتمالی خوراک همچنین مقدار ادرار و مدفوع دفعی وزن و ثبت گردید. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار sas و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن انجام شد. میانگین افزایش وزن روزانه، میانگین ماده خشک مصرفی و ضریب تبدیل غذایی با دادن روی بهبود یافت (05/0> p). غلظت گلوکز، ca،p ، fe و cu پلاسما، ظرفیت آنتی اکسیدانی تام سرم و غلظت بتاکاروتن سرم، تعداد گلبول های قرمز, درصد هماتوکریت، غلظت هموگلوبینن و غلظت کل اسیدهای چرب فرار بین تیمارها اختلاف معنی داری نشان ندادند (05/0< p). غلظت روی پلاسما، فعالیت alp، balp سرم، فعالیت sod گلبول های قرمز، تعداد گلبول های سفید و تعداد لنفوسیت ها بین تیمار شاهد و بقیه تیمار ها اختلاف معنی داری نشان دادند(05/0> p) و افزودن روی سبب بهبود این پارامتر ها شد. گوارش پذیری ماده خشک، ماده آلی، پروتئین خام، چربی خام، ان-دی-اف، ای-دی-اف و ان-اف-سی بین تیمار ها تفاوتی نشان نداد (05/0< p). ابقاء n، ca،p ، fe و cu بین تیمار ها تفاوتی نشان نداد (05/0< p). ابقاء روی بین تیمار شاهد و بقیه تیمار ها اختلاف معنی داری نشان داد (05/0> p) اما بین تیمار های دریافت کننده مکمل روی اختلافی مشاهده نشد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد بره هایی که با جیره پایه حاوی 47/22 پی پی ام تغذیه شدند عملکرد پائین تری را نسبت به بره هایی که از مکمل روی استفاده کردند نشان دادند. نتایج کلی نشان داد که اضافه کردن 20 پی پی ام روی به صورت روی پروتئینات به جیره پایه حاوی 47/22 پی پی ام روی جهت حصول عملکرد بهتر بره های نر مهربان مناسب بوده و تفاوتی با سطح 40 پی پی ام روی به صورت سولفات روی و روی پروتئینات ندارد.

هدف از انجام این طرح دستیابی به فناوری ساخت قرص های آهسته رهش مواد معدنی کم مصرف و تاثیر آن بر وضعیت مواد معدنی و عملکرد میش های آبستن و عملکرد بره های در حال رشد مهربان بود. جهت ساخت قرص های مورد نظر از روش آزمون و خطا و مهندسی معکوس استفاده شد. پس از ساخت قرص ها به سه روش نرخ رهش و طول عمر قرص تعیین شد: در روش اول نرخ رهش قرص ها در ph های متفاوت بررسی شد. بدین منظور از طرح کاملا تصادفی با 6 تیمار با محلول های با ph های متفاوت (5، 5/5، 6، 5/6، 7 و 5/7) و 4 تکرار استفاده شد. میزان میانگین نرخ رهش روزانه قرص در ph های ذکر شده در طی 2، 4، 6، 8 و 10 روز پس از انکوباسیون تعیین شد. نتایج نشان داد که میانگین نرخ رهش و طول عمر قرص ساخته شده تحت تاثیر ph و روز قرار نگرفت (05/0p>). در روش دوم میزان کاهش وزن قرص از طریق کیسه های نایلونی (in saco) تعیین شد. بدین منظور از طرح کاملا تصادفی با 5 تیمار (زمان های انکوباسیون در شکمبه 20، 40، 60، 80 و 100 روز) و 3 تکرار (هر گوسفند به عنوان یک تکرار) استفاده شد. ابتدا 15 عدد قرص توسط ترازوی دیجیتال وزن شد و به صورت جداگانه در داخل کیسه های نایلونی قرار داده شد. سپس 15 کیسه حاوی قرص در سه گروه 5 کیسه ای در داخل شکمبه گوسفندها قرار داده شد. در هر یک از روزهای فوق، یک کیسه از شکمبه هر یک از گوسفندها خارج شد و نرخ رهش قرص ها تعیین شد. نتایج نشان داد که نرخ رهش قرص ها ابتدا یک روند تقریباً افزایشی بود هرچند اختلاف این نرخ در روزهای اندازگیری معنی دار نبود (05/0p>). در روش سوم از 12 راس بره نر مهربان در یک طرح کاملا تصادفی با 3 تیمار (زمان های کشتار40، 80 و 120 روز) و 4 تکرار(هر گوسفند به عنوان یک تکرار) استفاده شد. به هر کدام از بره ها یک عدد قرص آهسته رهش حاوی روی، کبالت و سلنیوم خورانده شد. در هر یک از زمان های 40، 80 و 120 روز به طور تصادفی 4 راس از بره ها کشتار و سپس باقیمانده قرص ها از شکمبه - نگاری بازیافت شد و نرخ رهش و درصد ابقاء قرص تعیین شد. نتایج نشان داد که تمامی قرص ها در همه ی زمان های کشتار از شکمبه- نگاری بازیافت شدند. میانگین وزن قرص-ها در هر یک از زمان ها بطور معنی داری تحت تاثیر قرار گرفت (05/0 > p)، بطوریکه با افزایش زمان ماندگاری قرص در شکمبه – نگاری میزان وزن قرص بازیافت شده کاهش یافت. اما میانگین نرخ رهش قرص ها تحت تاثیر قرار نگرفت (05/0p>). همچنین طول عمر قرص های حاضر با توجه به میانگین نرخ رهش 55/103 میلی گرم در روز، 186 روز برآورد شد، که روزانه 71/20 میلی گرم روی، 23/0 میلی گرم سلنیوم و 51/0 میلی گرم کبالت در شکمبه آزد می کنند. سپس در دو آزمایش جداگانه نیز اثر قرص ها بر عملکرد میش ها در دوران آبستنی و پس از زایمان و بره های آنها و بره های پرواری به شرح ذیل تعیین شد: در آزمایش اول به منظور مقایسه ی شرایط سنتی موجود و استفاده از قرص آهسته رهش حاوی روی، کبالت و سلنیوم بر عملکرد میش های آبستن و بره های آنها، شش هفته قبل از زایمان 105 رأس میش مهربان به سه گروه 35 رأسی تقسیم شدند: 1) گروه شاهد؛ 2) گروه دریافت کننده تزریق 10 سی سی سلنیوم بعلاوه ویتامین e؛ 3) گروه دریافت کننده قرص آهسته رهش. جهت بررسی عملکرد بره ها از اطلاعات حاصل از تمام 35 راس میش در هر گروه استفاده شد، اما جهت بررسی فراسنجه های خون و شیر از هرگروه 6 راس میش و بره آنها مورد ارزیابی قرار گرفتند. نمونه گیری از خون میش ها در10 روز قبل و 45 و 90 روز پس از زایمان و از شیر آنها در روز 45 شیردهی و خونگیری از بره های آنها در10، 45 و 90 روزگی انجام شد. بالاترین وزن تولد و وزن ازشیرگیری و افزایش وزن روزانه مربوط به بره های گروه قرص بود (05/0>p). بره های گروه قرص درصد تلفات و علائم بیماری ماهیچه سفید کمتری داشتند. در همه زمان ها فعالیت آلکالین فسفاتاز، غلظت روی و ویتامین 12b پلاسمای میش-های دریافت کننده قرص و بره های آنها نسبت به سایر گروه ها بالاتر بود (05/0>p). غلظت سلنیوم پلاسما، غلظت هورمون 3t سرم و فعالیت گلوتاتیون پراکسیداز میش های دریافت کننده قرص و تزریق نسبت به میش های شاهد در 10 روز قبل از زایمان بالاتر بود اما 45 روز پس از زایمان فقط میش های دریافت کننده قرص مقادیر بالاتری داشتند (05/0>p). در همه زمان ها غلظت سلنیوم پلاسما، غلظت هورمون 3t سرم و فعالیت گلوتاتیون پراکسیداز بره های گروه قرص نسبت به سایر گروه ها بالاتر بود. غلظت 4t و نسبت 4t به 3t سرم میش های دریافت کننده قرص و تزریق نسبت به میش های شاهد در 10 روز قبل از زایمان پائین تر بود اما 45 روز پس از زایمان فقط میش-های دریافت کننده قرص مقادیر کمتری داشتند (05/0>p). در همه زمان ها غلظت 4t و نسبت 4t به 3t سرم بره-های گروه قرص نسبت به سایر گروه ها پائین تر بود. فعالیت آنزیم کراتین فسفوکیناز در سن 10 روزگی در بره های گروه قرص و تزریق نسبت به شاهد پائین تر بود اما در سایر زمان ها فقط بره های گروه قرص مقدار کمتری داشتند (05/0>p). میش های دریافت کننده قرص غلظت روی، سلنیوم و ویتامین 12b شیر بالاتری نسبت به حیوانات در گروه های دیگر داشتند (05/0>p). در آزمایش دوم 20 رأس بره نر و 20 رأس بره ماده مهربان با میانگین وزن بدن 71/1±37/30 کیلوگرم، چرا کننده بر روی پس چر زمین های کشاورزی در آزمایش فاکتویل 2×2 در قالب طرح کاملاً تصادفی به مدت 70 روز مورد استفاده قرار گرفتند. تیمارها شامل: 1) بره های نر شاهد بدون دریافت قرص آهسته رهش؛ 2) بره های ماده شاهد بدون دریافت قرص آهسته رهش؛ 3) بره های نر دریافت کننده قرص آهسته رهش؛ و 4) بره های ماده دریافت کننده قرص آهسته رهش. بره ها در ابتدا و انتهای آزمایش توزین شدند و افزایش وزن روزانه نیز تعیین شد. غلظت روی، سلنیوم، مس، آهن و ویتامین 12b پلاسما، فعالیت آنزیم های آلکالین فسفاتاز سرم و گلوتاتیون پراکسیداز خون کامل و غلظت هورمون های 3t و 4t و نسبت 4t به 3t سرم در روزهای 35 و 70 آزمایش تعیین شدند. میانگین وزن نهایی، افزایش وزن روزانه، غلظت روی و سلنیوم پلاسما، فعالیت آنزیم های آلکالین فسفاتاز، گلوتاتیون پراکسیداز و غلظت ویتامین 12b پلاسما و غلظت هورمون 3t سرم گروه های دریافت کننده قرص بطور معنی داری بالاتر از گروه شاهد بود. غلظت 4t و نسبت 4t به 3t سرم بره های دریافت کننده قرص بطور معنی داری کمتر از گروه شاهد بود (05/0>p). فعالیت گلوتاتیون پراکسیداز، میانگین وزن پایانی و میانگین افزایش وزن در بره های نر نسبت به بره های ماده بالاتر بود. غلظت مس و آهن پلاسمای بره های نر و ماده تحت تاثیر تیمار قرار نگرفت. نتایج کلی نشان داد که قرص های آهسته رهش روی، سلنیوم و کبالت ضمن تامین نیاز میش های آبستن و شیرده و بره های نر و ماده به عناصر فوق، باعث افزایش عملکرد آنها می شود.