پژوهش حاضر درصدد است تا به بررسی پارادوکس میان افزایش کمی تحقیقات و نارضایتی محققان از زمینه های رشد نوآوری بپردازد. به این منظور، رابطه عقلانیت و گرایش به نوآوری را در میان دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاههای وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مورد آزمون قرار داده است. ضمن بومی سازی در پایین ترین سطح ( چالش دیدگاههای نظری آدورنو و هورکهایمر با یافته های مطالعه اکتشافی ، تحقیقات داخلی و تجربیات دانشگاهی)، متغیرهای مستقل عقلانیت در بعد تکنیکی و تفکر انتقادی، تعاملات مبتنی بر حسادت (در روابط غیر رسمی دانشجویان)، و متغیر وابسته گرایش به نوآوری در ابعاد تکنیکی و انتقادی، در چارچوب نظری قرار گرفته اند. این تحقیق با روش پیمایش و تکنیک پرسشنامه و بر اساس روش نمونه گیری سهمیه ای اتفاقی به تعداد 391 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد و دکتری، در دانشگاه های تهران، شهید بهشتی، امیرکبیر و علامه طباطبایی اجرا گردیده است. یافته ها بیانگر آن است که عقلانیت هم با گرایش به نوآوری و هم با تعاملات مبتنی بر حسادت رابطه مثبت دارد. رابطه تفکر انتقادی با گرایش به نوآوری ، با بهره مندی از سطح معناداری مطلوب ، تأیید گردیده است و 32% از متغیر وابسته را تبیین می کند. همچنین رابطه منفی و معنادار عقلانیت تکنیکی و تفکر انتقادی بیانگر رابطه دیالکتیکی میان آنها است. واژگان کلیدی: عقلانیت، عقلانیت تکنیکی، تفکر انتقادی ، تعاملات مبتنی بر حسادت، گرایش به نوآوری، و بومی سازی.