نام پژوهشگر: شیرزاد رمضانی
شیرزاد رمضانی قدیر نوری قنبلانی
شته ی سبز گندم، sitobion avenae (f.)، به عنوان یکی از آفات مهم غلات دانه ریز و به ویژه گندم در سال های اخیر، جمعیت رو به گسترش دارد. برای کنترل این آفت استفاده از ارقام مقاوم می تواند مفید و موثر باشد. لذا در این تحقیق، 23 رقم از ارقام گندم در مرحله 2-3 برگی برای ارزیابی مقاومت به این شته غربال سازی شد. غربال سازی بر اساس سه صفت (درصد پیچیدگی و کلروز برگ و میانگین تعداد شته) انجام شد. آزمایش های آنتی زنوز، آنتی بیوز و تحمل به منظور ارزیابی امکان وجود مقاومت یا حساسیت در شش رقم از ارقامی که بر اساس آزمایش غربال سازی و همچنین بیشترین سطح زیر کشت در استان اردبیل انتخاب شده بودند انجام گرفت. آزمایش آنتی زنوز از طریق شمارش تعداد شته های جلب شده روی هر رقم انجام گرفت. نتایج حاصل نشان داد که از نظر تعداد شته های جلب شده بین ارقام مورد مطالعه اختلاف معنی داری در سطح احتمال 5 درصد وجود دارد. بر این اساس بیشترین تعداد شته جلب شده روی رقم زاگرس و کمترین آن روی رقم سای سونز مشاهده شد. بر اساس نتایج آزمایش آنتی بیوز بیشترین وکمترین میانگین طول دوره نشو و نمای پوره ها به ترتیب مربوط به رقم سای سونز (2/0±8/10 روز) و زاگرس (2/0±5/7 روز) بود، بیشترین و کمترین میانگین تعداد نتاج در دوره تولید مثلی به ترتیب در رقم زاگرس(2/35 پوره) و سای سونز (5/15 پوره) مشاهده شد. بالاترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت ( ماده/ماده/روز 210/0) در رقم شیرودی و پایین ترین آن ( ماده/ماده/روز 133/0) در رقم سای سونز دیده شد. بیشترین نرخ خالص تولید مثل شته ی سبز گندم روی رقم شیرودی (6/22 پوره به ازای هر شته) و کمترین آن روی رقم سای سونز (5/7 پوره به ازای هرشته) دیده شد. طولانی ترین زمان دو برابر شدن جمعیت (dt) مربوط به رقم سای سونز (2/5 روز) و کوتاه ترین آن مربوط به ارقام شیرودی و زاگرس (3/3 روز) بود. همچنین بیشترین نرخ متناهی افزایش جمعیت (?) در رقم شیرودی (231/1) و کمترین آن در رقم سای سونز (145/1) مشاهده گردید. مکانیسم تحمل بر اساس درجه بندی دیوتیوت همراه با تأثیر تغذیه ی شته روی ارتفاع گیاه محاسبه گردید. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که ارقام شیرودی و زاگرس پایین ترین حد تحمل و رقم سای سونز بالاترین حد تحمل را دارند. نتایج این آزمایشات نشان داد که در بین ارقام مورد مطالعه، ارقام سای سونز، آرتا و مغان3 از مقاوت نسبی بالاتری در برابر شته ی سبز گندم برخوردار بودند.