نام پژوهشگر: سجاد پرنون
سجاد پرنون قربانعلی قربان زاده
چکیده موقعیت جغرافیایی خاص ترکیه که در میان فرهنگ ها و سیاست های مختلف قرار گرفته و پل ارتباطی میان اروپا و آسیا را ایجاد کرده است، اهمیت سوق الجیشی این کشور را دو چندان می نماید. این کشور، با دسترسی به سه دریا و داشتن گذرگاه های مهم جهانی، جایگاه ویژه ای را به لحاظ تأثیر گذاری بر جریان های بین المللی در منطقه دارا است. پس از نخستین جنگ جهانی و فروپاشی امپراطوری عثمانی، کشور ترکیه در کانون تغییر و تحولات جهانی قرار گرفت. از سال های گذشته، افکار عمومی ترکیه به شدت علیه غرب و آمریکا تهییج شده است. این تحول در کنار گرایش های مذهبی دولتمردان جدید، باعث شد که سیاست خارجی ترکیه در موضوعاتی چون سوریه، حماس، ایران و از سال 2003 با اشغال عراق، به ضرر آمریکا چرخش داشته باشد. ترکیه دومین ارتش ناتو و ششمین اقتصاد اروپا محسوب می شود و از دید آمریکا، در همسایگی مناطق بحرانی جهان مانند ایران، سوریه و عراق قرار دارد که می تواند بر تحولات این مناطق تأثیر مشخصی داشته باشد. از طرف دیگر، ترکیه کشوری مسلمان، با سیستم سیاسی خاصی است که توانسته در دهه گذشته، خود را به استانداردهای دموکراتیک غربی نزدیک نماید. از نظر آمریکا، نحوه اداره جامعه در ترکیه می تواند الگویی برای جوامع اسلامی در حال گذار باشد. اهمیت ترکیه برای ایالات متحده آمریکا از زمانی که خاورمیانه در قرن 21 جایگزین اروپای قرن بیستم به عنوان منطقه ای بحرانی برای آمریکا شد، بیشتر شده است. ترکیه تنها کشوری است که می تواند به طور موثر با دیگر کشورهای منطقه خاورمیانه همکاری کند. از طرف دیگر، ترکیه یکی از هم پیمانان گریز ناپذیر آمریکا در خاورمیانه به شمار می رود که می تواند با استفاده از این جایگاه ویژه، در حوزه های مختلف از جمله مسائل امنیتی و بویژه امنیت ایران تأثیر گذار باشد. جمهوری اسلامی ایران با باز تعریف روابط خود با کشور ترکیه و افزایش تعاملات سیاسی و منطقه ای با این کشور، می تواند به طور موثر با این کشور ارتباط نزدیک برقرار کرده و از این طریق معادلات سیاسی را به نفع خود تغییر دهد. کلید واژگان: خاورمیانه، ایران، ترکیه، آمریکا، امنیت، فرصت، تهدید، استراتژی، همگرایی منطقه ای، مجموعه امنیتی منطقه ای.