تاریخ مناسبت زن و مرد مشحون به نزاع و ستیز است و مرد می کوشد تا زن را از میدان به در برده، فرمانروای مطلق العنان باشد و به همین جهت رابطه ی دوسویه آنان که مکمل هم بودند آسیب می بیند و دوران مردسالاری مطلق آغاز می شود. در این دوران زن غالباً برخوردار از هوشی سرشار برای ویرانگری اندیشه ی نظان اجتماعی، با کمال خونسردی و نیزنگ سازی است. ستیز مرد با زن از اینجا آغاز می شود. و در این شرح تقابل این دو را در مکتب هرات به نظاره خواهیم نشست. و اینکه مکتب نگارگری هرات، مکتبی متضاد است. مکتبی با حضور دو هویت فرهنگی تاجیک و ترک، مغولی و اسلامی . مکتبی که میراث خوار دو ساحت متفاوت هنری ست. ایرانی و چینی. که درهم می آمیزد و بیان جدیدی را برای هنر ایران به ارمغان می آورد. نگاهر های دوره پسین مکتب هرات به لحاظ حرکت و فضابندی سه بعدی، در تقابل چشمگیر با نگاره های ایستا و شمایل گونه دوره پیشین این مکتب هستند. این نگاره ها باوجود نوعی ناتورالیسم، هنوز از قراردادها و اصول نگارگری سنتی ایران پیروی می کردند. نکته چالش برانگیز در این مکتب، موضوعیتی است که برنگاره ها وارد می شود، در نگاره های این دوره در کنار تصویر نبردهای قهرمانی و صحته های عاطفی و عاشقانه ی پیشین، عشق عارفانه یوسف و زلیخا تصویر می گردد. همچنین صحنه های روزمره زندگی نظیر عمارت سازی، فعالیت های کشاورزی و مجالس میگساری درباریان به شکلی جدید به تصویر درمی آید. مکتب نگارگری هرات بیان اکسپرسیو خود را در شخصیتهای انسانی به منصه ظهور رساند. انسان، زن و مرد آشکارا زاده توهمی می شوند که مبین جهانی محسوس و عینی ست. و این، چیزی ست که برای اولین بار در سیطره تاریخ نگارگری ایران، موجودیتی جدید یافته است.