نام پژوهشگر: دیانا عسکری زاده

انتخاب رژیم غذایی به وسیل? گوسفند و بز در مراتع ییلاقی غرب مازندران (مطالعه موردی: مراتع ییلاقی جواهرده رامسر)
پایان نامه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان - دانشکده مرتع و آبخیزداری و شیلات و محیط زیست 1389
  دیانا عسکری زاده   غلامعلی حشمتی

برای حصول به مدیریت بهینه اکوسیستم های مرتعی، تعیین رفتار رژیم غذایی دام به عنوان یکی از اجزاء این نوع اکوسیستمها، ضروری است. عوامل متعددی در شکل گیری رژیم مناسب چرایی دام در مرتع نقش ایفا می کنند که با توجه به منطقه مورد تعلیف، شرایط آب و هوایی، نوع دام و نوع پوشش گیاهی متفاوت خواهند بود. بمنظور بررسی انتخاب رژیم غذایی بوسیله گوسفند و بز مراتع ییلاقی جواهرده رامسر انتخاب شد. زمان چرای دامها در این مطالعه، در سه بازه زمانی هفته اول تیرماه، هفته اول مرداد ماه و هفته اول شهریور ماه 1388 مشخص گردید. وضعیت و ترکیب گیاهی به روش ارزش مرتع و تغییرات وضعیت مرتع به کمک ترازوی گرایش در هر سه دوره چرایی، ارزیابی شد. با استفاده از روش مشاهده مستقیم شمارش لقمه، رفتار رژیم غذایی دام ها از فاصله حداقل 5/0 تا حداکثر 2 متر با تمرکز نیم ساعت بر روی هر دام و با تکمیل فرم های مربوطه با استفاده از آزمون تحلیل واریانس (anova) به کمک نرم افزار pasw statistics v.18، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که به کمک روش مشاهده مستقیم شمارش لقمه، به خوبی می توان رژیم غذایی انتخابی گوسفند و بز را تعیین نمود. دامها لایه های متفاوتی از پوشش گیاهی را مورد تعلیف قرار می دهند و عامل شرایط آب و هوایی، وفور و دسترسی نسبی به گونه و وضعیت مرتع نقش موثری در انتخاب رژیم غذایی دام ها در طی دوره چرایی داشته است. به گونه ای که در برداشت اول با حاکم شدن شرایط مه آلود، گوسفند بیشتر ترجیح داده است گونه های بوته ای و درختچه ای را علیرغم وجود گونه های خوشخوراک گندمیان، استفاده نماید. در برداشت دوم عامل غالب بودن فرم رویشی گراس در محوطه چرایی روی رژیم غذایی گوسفند تأثیر گذاشته است و ارجحیت چرایی آن را از فورب خواری به سمت گراس خواری تغییر داده است و در برداشت آخر، بعلت شرایط عالی در وضعیت مرتع، گوسفند با توجه به ذائقه چرایی مطلوب خود همان فورب خواری تمایل نشان داده است. در هر سه دوره برداشت تغییرات چشمگیری در رفتار رژیم غذایی بز که سرشاخه خواری از گیاهان بوته ای و درختچه ای است، مشاهده نشد. لذا توجه به رژیم غذایی دام ها و آگاهی از وضعیت رژیم غذایی آنها در هر منطقه، بعنوان یک ابزار مدیریت چرا می تواند در تدوین برنامه های احیائی و اصلاحی و نیز چرایی نقش مهمی ایفا نماید.